بررسی امکان جداسازی جنسیت فیل ماهی پرورشی (Huso huso) با استفاده از هورمون های استروییدی جنسی

این پژوهش با کمک مالی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی و فنی ریاست جمهوری به انجام رسید. در این مطالعه از160 قطعه فیل ماهی پرورشی (80 قطعه نر و 80 قطعه ماده در مراحل مختلف رسیدگی جنسی (هر مرحله جنسی از هر جنس 20 قطعه و در دو مرحله جداگانه) استفاده شد. سنجش غلظت هورمون های 11کتوتستوسترون و پروژسترون نمونه های پلاسمای خون فیل ماهیان مورد مطالعه، با کیت های اختصاصی ماهی این هورمون ها (شرکت East Biopharm Hangzhou چین (به ترتیب با کد تولید CK-E90827 و CK-E91122 ) و اندازه گیری غلظت هورمون های 17بتا استرادیول و تستوسترون با کیت اختصاصی این هورمون ها (شرکت Monobind ایالات متحده و به ترتیب با کد تولید 4925-300 و 3725-300) و با استفاده از دستگاه الایزا شرکت Biotek مدل ELx800 به انجام رسید. نتایج به دست آمده نشان داد میانگین غلظت هورمون های استروییدی جنسی در مراحل اول تا چهارم رسیدگی جنسی فیل ماهی نر به ترتیب: 11کتوتستوسترون 12/0±78/5، 33/0±64/18، 74/0±50/46، 53/0±60/120؛ تستوسترون 30/0±48/11، 47/0±05/40، 36/1±71/88، 36/1±25/142؛ 17بتا استرادیول 07/0±22/2، 10/0±90/3، 12/0±43/5، 09/0±70/2 و پروژسترون 02/0±34/0، 02/0±44/0، 01/0±47/0 و 01/0±44/0 نانوگرم در میلی لیتر و در فیل ماهی ماده به ترتیب: 11 کتوتستوسترون 12/0±66/2، 10/0±96/4، 28/0±50/16، 42/1±25/37؛ تستوسترون 08/0±19/1، 19/0±28/10، 35/0±25/19، 31/1±84/39؛ 17بتا استرادیول 13/0±45/3، 10/0±20/4، 17/0±97/10، 13/0±11/4 و پروژسترون 01/0±43/0، 01/0±50/0، 01/0±47/0 و 03/0±48/0 نانوگرم در میلی لیتر بود. همچنین در هر دو جنس نر و ماده فیل ماهی غلظت هورمون های 11کتوتستوسترون و تستوسترون در مراحل چهارگانه نسبت به هم دارای اختلاف معنادار بودند. در حالی که غلظت هورمون 17بتا استرادیول فیل ماهی نر فقط در مرحله سوم رسیدگی جنسی با مرحله اول دارای اختلاف معنادار بود، ولی در فیل ماهی ماده، هر چهار مرحله جنسی با یکدیگر دارای اختلاف معنادار آماری بودند. غلظت هورمون پروژسترون نیز در جنس نر در مرحله اول با سایر مراحل دارای اختلاف معنادار ولی در ماهی ماده در تمامی مراحل رسیدگی جنسی نسبت به یکدیگر فاقد اختلاف معنادار آماری بودند. نتایج آماری مقایسه بین غلظت هورمون های جنسی مورد مطالعه در مراحل مختلف جنسی دو جنس نر و ماده نشان داد که غلظت هورمون های 11کتوتستوسترون و تستوسترون و نیز 17بتا استرادیول و پروژسترون پلاسمای خون فیل ماهی نر در همه مراحل رسیدگی به ترتیب بیشتر و کمتر از فیل ماهی ماده بود. همچنین غلظت هورمون های 11کتوتستوسترون و تستوسترون در تمامی مراحل جنسی بین دو جنس نر و ماده معنادار بود. نتایج همبستگی بین هورمون های جنسی نیز نشان داد که بین سه هورمون 11کتوتستوسترون، تستوسترون و 17بتا استرادیول همبستگی قوی و بسیار قوی وجود داشت به طوری که این همبستگی بین 11کتوتستوسترون و تستوسترون مثبت و بین این دو هورمون و 17بتا استرادیول منفی بود. به این ترتیب می توان پیشنهاد نمود که با استفاده از هورمون های جنسی استروییدی بجز پروژسترون و بویژه هورمون های 11کتوتستوسترون و تستوسترون جداسازی فیل ماهی پرورشی نر و ماده و نیز تشخیص مراحل مختلف رسیدگی جنسی آنها امکان پذیر است. همچنین با توجه به نتایج، بهینه زمان تکثیر فیل ماهی پرورشی زمانی است که هورمون های 11کتوتستوسترون و تستوسترون در بیشینه غلظت خود و هم زمان غلظت هورمون 17بتا استرادیول در کمینه غلظت خود باشند. کلمات کلیدی: فیل ماهی پرورشی، تعیین جنسیت و مراحل رسیدگی جنسی، بهینه زمان تکثیر، هورمون های استروییدی جنسی