افزایش کارایی مصرف نیتروژن در سیستم های مختلف خاک ورزی تحت شرایط مختلف رطوبتی برای تناوب ذرت- گندم

تاثیر سیستم های مختلف خاک ورزی و تنش های رطوبتی بر مدیریت نیتروژن، به خصوص در تناوب محصولات زراعی، در تحقیقات قبلی کمتر مطالعه شده است. به همین دلیل، طی سال های 1394-1391، پژوهش حاضر بر روی تناوب گندم و ذرت به عنوان مهمترین محصولات زراعی استان فارس انجام گردید. در این طرح، با اجرای سه سیستم آبیاری بارانی تک شاخه و با استفاده از طرح آماری اسپلیت بلوک اثرات تنش آبی بر نیاز نیتروژنی گندم و ذرت در سه سیستم خاک ورزی مرسوم، کم خاک ورزی و بدون خاک ورزی در ایستگاه تحقیقاتی زرقان مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق شامل هفت پروژه بود. در سه پروژه اول، اثرات اصلی و برهمکنش چهار سطح صفر، 90، 135 و 180 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و چهار میزان 6245، 6700، 7110 و 7460 متر مکعب آب آبیاری، در تولید گندم و در سه پروژه بعدی اثرات اصلی و برهمکنش چهار سطح صفر، 90، 180 و 270 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و چهار میزان 6400، 7500، 8550 و 9600 متر مکعب آب در زراعت ذرت علوفه ای تحت سیستم های خاک ورزی مرسوم، کم خاک ورزی و بدون خاک ورزی مطالعه گردید. در هر دو زراعت دور آبیاری 8 روز یکبار بود. در پروژه آخر برآورد اقتصادی تولید مطالعه شد. در نهایت عملکرد، اجزا عملکرد، غلظت و جذب عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در هر دو گیاه گندم و ذرت اندازه گیری گردید. در هر سال و در نهایت در پایان دو سال کشت با استفاده از نرم افزاری اماری SAS محاسبات آماری برای هر محصول انجام شد. برای ارزیابی اقتصادی از معیارهای کارایی ریسک، معیارهای برتری تصادفی درجه 1 (FSD) و برتری تصادفی درجه 2 (SSD) استفاده شد. پس از محاسبه تابع چگالی احتمال و تابع توزیع تجمعی نسبت به اولویت بندی تیمارهای مختلف اقدام گردید.نتایج دو ساله گندم نشان داد که بین سه سامانه خاک ورزی از لحاظ تعداد خوشه در متر مربع و وزن هزار دانه اختلاف آماری معنی داری (P<0.01) وجود داشت. مقدار این دو پارامتر در خاک ورزی های مختلف به ترتیب خاک ورزی مرسوم> کم خاک ورزی > بی خاک ورزی بود. علاوه بر این سامانه های مختلف خاک ورزی تاثیر معنی داری (P<0.05) بر عملکرد دانه و جذب کل نیتروژن توسط دانه داشتند. بیشترین عملکرد دانه به ترتیب از سامانه کشت کم خاک ورزی، مرسوم و سپس بی خاک ورزی مشاهده گردید در حالی که بیشترین مقدار جذب کل نیتروژن و فسفر در خاک ورزی های مختلف به ترتیب خاک ورزی مرسوم> کم خاک ورزی > بی خاک ورزی بود. از لحاظ تعداد دانه در خوشه، عملکرد کل و میزان جذب پتاسیم تفاوت آماری معنی داری بین سه سامانه خاک ورزی وجود نداشت.کلید واژه ها: آبیاری ، تابع آب- نیتروژن- عملکرد ، سیستم آبیاری بارانی تک شاخه، بدون خاک ورزی،کم خاکورزی، ارزیابی اقتصادی، معیارهای کارایی ریسک، تناوب ذرت – گندم، کارایی مصرف نیتروژنه.