اثر باقیمانده کاربرد کود شیمیایی نیتروژن و فسفر در کشت باقلا بر عملکرد برنج در سیستم کشت بر پایه برنج – باقلا

بالا بودن هزینه تولید برنج ادامه کشت و کار و تولید این محصول راهبردی را در اراضی شالیزاری با چالش جدی مواجه ساخته است. کشت دوم در شالیزار که علاوه بر بهره وری مناسب از زمین شالیزاری باعث افزایش درآمد اقتصادی برنجکاران نیز می گردد، یکی از راهکارهایی ست که می تواند در جهت رفع این چالش مورد توجه قرار گیرد. باقلا یکی از معدود گیاهانی است که می توان آن را در مناطق معتدل، تحت عنوان محصول دوم کشت کرد. هدف از این مطالعه، بررسی اثر باقیمانده کاربرد کود در کشت باقلا بر تغییرات عملکرد برنج (بدون کاربرد کودشیمیایی در زمان کشت) و عناصر غذایی خاک در سیستم کشت برنج – باقلا بود. بدین منظور پروژه ای شامل 2 محصول در سال، برنج رقم هاشمی ( خرداد – شهریور) و باقلا رقم برکت ( آبان-خرداد) با 15 تیمار کودی برای کشت باقلا به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی در سه تکرار در سالهای زراعی 94-1391 شامل 2 دوره کشت برنج و سه دوره کشت باقلا در موسسه تحقیقات برنج انجام شد. آزمایش کودی برای گیاه باقلا شامل 5 سطح نیتروژن (0، 25، 50، 75 و 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) از منبع کود اوره و سه سطح فسفر (0، 50 و 100 کیلوگرم فسفر در هکتار) از منبع کود سوپر فسفات تریپل بود. نتایج نشان داد که با افزایش سطوح کود نیتروژن و فسفر عملکرد باقلا افزایش یافت. بیشترین عملکرد دانه در تیمار (31/4878کیلو گرم در هکتار ،N100P100) مشاهده شد که از لحاظ آماری با تیمار (9/4851 کیلو گرم در هکتار ،N100P50) تفاوت معنی داری نداشت. در بررسی اثر سطوح کودی بکار رفته در کشت باقلا بر عملکرد برنج تفاوت معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد و متوسط عملکرد 2 دوره کشت برنج بدون کاربرد کود شیمیایی، حدود 3/2825کیلوگرم در هکتار بود. مطالعه خاک بعد از کشت نشان داد که طی این سه سال زراعی در سیستم کشت برنج – باقلا، میزان pH خاک ( متوسطpH سه سال، 17/7 ) نسبت به خاک قبل از کشت(46/7) کاهش یافت.میزان EC خاک (متوسط EC سه سال، ds/m 51/1) نسبت به خاک قبل از کشت (ds/m 72/0) افزایش یافت. درصد کربن آلی خاک( متوسطOC % سه سال، 05/2) در مقایسه با خاک قبل از کشت (15/2) کاهش یافت. میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم خاک به طور معنی داری نسبت به خاک قبل از کشت افزایش یافت. واژگان کلیدی: کشت دوم، برنج، باقلا، نیتروژن، فسفر