بررسی وضعیت آب و خاک در اراضی شبکه آبیاری و زهکشی دشت شادگان و کیفیت زهاب در کانال های جمع کننده و محل تخلیه به تالاب

پروژه های آبیاری و زهکشی و اجرای آنها در کشور، جزو مهمترین فعالیت های زیربنایی در بخش کشاورزی و تجهیز و نوسازی اراضی زراعی به شمار می آید. هم اکنون در گستره 500 هزار هکتار از استان خوزستان، اجرای چنین پروژه هایی در قالب طرح مقام معظم رهبری در دست پیگیری است. بدیهی است که بررسی اثرات این نوع فعالیت های عمرانی بر منابع آب و خاک و محیط زیست هر منطقه موردی بسیار مهم است، زیرا در نتیجه برداشت بی رویه آب و مدیریت نامناسب تخلیه زهاب های حاصل از شبکه زهکشی زیرزمینی، ممکن است مشکلات زیست محیطی فراوانی ایجاد شده و گسترش یابد. این تحقیق در شبکه آبیاری و زهکشی دشت شادگان (استان خوزستان) به انجام رسید. در همین راستا، با انتخاب نقاطی از شبکه آبیاری و زهکشی و برداشت نمونه های آب آبیاری و خاک، شاخص های کیفی در نمونه ها تعیین شد. به علاوه، با نمونه برداری از زهاب جاری در کانال های انتقال زهاب به تالاب شادگان و نیز آب در نقاطی از تالاب و در محل تخلیه زهاب های کشاورزی، به بررسی وضعیت آنها پرداخته شد. نتایج حکایت از آن داشت که بیشترین شوری آب آبیاری و زهاب کشاورزی در دوره بررسی دو ساله، به ترتیب 24/4 و 3/99 دسی-زیمنس بر متر بود. همچنین با توجه به تخلیه زهاب کشاورزی به تالاب شادگان، تغییرات شوری آب در محل تخلیه زهاب به تالاب بین 76/11 دسی زیمنس بر متر تا 61/17 دسی زیمنس بر متر اندازه گیری شد که بیانگر افزایش سریع مقدار شوری و املاح در آب تالاب در سالیان اخیر می-باشد که ممکن است عوارض زیست محیطی ناخوشایندی را درپی داشته باشد. مقادیر شوری و نسبت جذب سدیم عصاره اشباع نمونه های خاک تهیه شده از محل، از سطح تا عمق 150 سانتیمتری افزایش یافت و به ترتیب بین 6/24 تا 5/36 دسی زیمنس بر متر (از نظر EC) و بین 8/13 تا 8/20 (به لحاظ SAR) در نوسان بود. این مقادیر بیانگر آن است که اراضی زراعی منطقه کماکان نیازمند تداوم روند آبشویی املاح از خاک بوده و لازم است این فرآیند با اجرای عملیات آبیاری ادامه یابد.واژه های کلیدی: آب آبیاری، خوزستان، زهاب کشاورزی، شادگان، شوری، نسبت جذب سدیم