بررسی و شناخت ویژگی های پوشش گیاهی حاشیه رودخانه ها و مسیل های شرق کشور

برای برنامه ریزی درست و بهره برداری صحیح از منابع آبی کشور، داشتن آمار و اطلاعات منابع رودخانه ها امری مهم و بنیادی می باشد. با اجرای این طرح ملی ، اطلاعات مختلفی از ویژگی های پوشش گیاهی حاشیه رودخانه ها و آبراهه های 5 استان کشور جمع آوری و استخراج شد. این اطلاعات از طیف متنوعی، مشتمل براطلاعات مکانی و توصیفی رودخانه ها برخوردار بوده و شامل تنوع پوشش گیاهی اراضی حاشیه رودخانه ها (کشاورزی، مرتعی و…) می باشد. این اطلاعات با همکاری و هماهنگی مجریان و همکاران استان های خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سمنان و مازندران برای رودخانه ها و مسیل هایی که بر روی نقشه های 1:250000 دیده می شوند از طریق گزارشات موجود و با انجام بازدیدهای صحرایی جمع آوری گردید.استان خراسان شمالی با مساحتی بالغ بر 28166 کیلومتر مربع که 71/1 درصد مساحت کشور را تشکیل می دهد، به دلایل شرایط خاص اقلیمی و وضعیت بارش در این مناطق، یکی از مناطق سیل خیز کشور محسوب شده و شبکه گسترده ای از رودخانه های دایمی، فصلی و سیلابی در آن گسترده شده اند که اغلب آن ها از داخل استان سرچشمه گرفته و در نهایت به دریای خزر و بخشی نیز به کویر مرکزی ایران منتهی می گردند. به منظور شناخت ویژگی های پوشش گیاهی حاشیه این رودخانه ها، ابتدا بر اساس شبکه هیدروگرافی بر روی نقشه 250000: 1، شبکه رودخانه های استان تهیه و سپس با توجه به محدوده های مطالعاتی تماب، کل استان به 22 محدوده مطالعاتی تقسیم شد و شبکه رودخانه ای هر واحد مطالعاتی تهیه و رودخانه های آن شماره گذاری گردید. با انطباق شبکه هیدروگرافی 1:250000 تهیه شده با شبکه هیدروگرافی نقشه های توپوگرافی 1:25000، و نقشه های کاربری اراضی 1:25000، همچنین بازدید های میدانی صورت گرفته اطلاعاتی پوشش گیاهی آبراهه ها همچون:پوشش غالب آبرهه ها، فرم رویشی غالب آبراهه ها و پوشش غالب در حریم 50 متری کرانه راست و چپ آبراهه ها مشخص گردید. در نهایت کلیه اطلاعات جمع آوری شده از عملیات های میدانی و سنجش از دور، به صورت بانک اطلاعاتی مشخصات عمومی مسیل ها در قالب لایه های ArcGIS و فایل های dbf و Excel مدون شدند. تعداد 23 محدوده مطالعاتی شناسایی گردید که مجموع طول آبراهه های آن ها برابر 838/6449 کیلومتر می باشد. از این تعداد 617/3739 کیلومتر پوشش غالب حاشیه آبراهه ها زراعت، 558/2504 کیلومتر مرتع، 213/629 کیلومتر سنگ و سنگریزه، 06/531 کیلومتر جنگل و مابقی سایر کاربری ها بوده است. از نظر فرم رویشی نیز 915/992 کیلومتر فرم درخت و درخچه ای و مابقی علفی و بوته ای بوده است. در کرانه چپ تا حریم 50 متری زراعت با اختصاص 90/3469 کیلومتر بیشترین پوشش و در کرانه راست نیز زراعت با 93/3410 کیلومتر بیشترین پوشش را به خود اختصاص داده به طوریکه در کرانه راست از پوشش زراعت کاسته شده است و به پوشش مرتعی اضافه گردیده است .واژه های کلیدی: پوشش گیاهی، رودخانه، سامانه اطلاعات جغرافیایی، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سمنان، مازندران