بررسی واکنش لاین های امیدبخش گندم در آزمایش های یکنواخت مقایسه عملکرد چهار اقلیم کشور مربوط به سال های زراعی ‭92-1391 ‬و ‭93-92 ‬نسبت به بیماری لکه برگی سپتوریایی

بررسی واکنش ژنوتیپ های گندم نسبت به عوامل بیماری زا و انتخاب لاین های مقاوم یکی از اساسی ترین مولفه ها در تدوین برنامه های موفق اصلاح برای مقاومت به بیماری می باشد. در این پژوهش واکنش ‮‭168‬ لاین امیدبخش اقلیم های چهارگانه گندم مربوط به سال های زراعی ‮‭1392-93‬ و ‮‭1391-92‬ در 3 تکرار تصادفی به مدت 2 سال نسبت به بیماری لکه برگی سپتوریایی در مرحله گیاه کامل در شرایط مزرعه ای گرگان و دزفول با ایجاد آلودگی مصنوعی مورد ارزیابی قرار گرفت. کاشت بذر به صورت خطی روی دو خط یک متری به فاصله ‮‭30‬ سانتی متر انجام شد. برای تسهیل در توسعه بیماری در اطراف مزرعه و بین هر ‮‭20‬ شماره بذر رقم شاهد محلی حساس به سپتوریا (تجن در گرگان و داراب2 در دزفول) کشت شده و آلودگی مصنوعی خزانه در مرحله پنجه زنی به صورت پراکنده کردن بقایای گیاهی آلوده جمع آوری شده از سال قبل و از مرحله پنجه زنی تا ظهور برگ پرچم در سه نوبت به صورت مایه زنی با سوسپانسیون ‮‭106‬ اسپور در هر میلی لیتر و استفاده از سیستم آبیاری افشانه (تنها در گرگان) انجام گردید. ارزیابی شدت بیماری قبل از رسیدن دانه و زمانی که حداقل 4 برگ از هر بوته گندم زنده و سبز بودند، با یادداشت برداری از واکنش ژنوتیپ ها به روش ساری و پرسکات تغییر یافته توسط ایال و همکاران در مقیاس دو رقمی ‮‭00-99‬ صورت گرفت. بیشترین شدت مشاهده شده برای هر ژنوتیپ در بین دادهصهای سه تکرار آزمایش در دو سال به عنوان واکنش نهایی ژنوتیپ نسبت به بیماری در منطقه در نظر گرفته شده و ژنوتیپ های گندم در گروه های مصون (‮‭00‬)، بسیارمقاوم (‮‭11-14‬)، مقاوم (‮‭15-34‬)، نیمه مقاوم (‮‭35-44‬)، نیمه حساس (‮‭45-64‬)، حساس (‮‭65-84‬) و بسیارحساس (‮‭85-99‬) قرار گرفتند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که اغلب ژنوتیپ های گندم در برنامهصهای به-نژادی حتی در مراحل نهایی اصلاحی نیز نسبت به قارچ عامل لکه برگی سپتوریایی حساسیت دارند و در صورت وجود شرایط محیطی مناسب برای ظهور بیمارگر وقوع اپیدمی بیماری و وارد شدن خسارت به عملکرد محصول محتمل می-باشد. واژه های کلیدی: گندم، بیماری، سپتوریوز برگی، ارزیابی مقاومت، لاین، امیدبخش، بهصنژادی، ‭Septoria tritici‬، ‭Zymoseptoria tritici‬، ‭Mycosphaerella graminicola