استفاده از علوفه کامل نیشکر در تغذیه دام.

در مناطقی از دنیا که نیشکر کشت میصگردد علوفه آن یکی از علوفه های رایج در تغذیه دامهای نشخوار کننده است ولی در کشور ما به این موضوع توجهی نشده است و از آن صرفا جهت تولید شکر استفاده می شود. مزارع نیشکر پس از آنکه 6 سال برای تولید شکر مورد استفاده قرار گرفتند، استحصال شکر از آن به قدری کاهش می یابد که دیگر برای تولید شکر مقرون به صرفه نخواهد بود. در این حالت مزرعه باید شخم زده شده و مجددا کشت گردد. این مزرعه اگرچه برای تولید شکر صرفه اقتصادی ندارد ولی از گیاه آن می-توان به عنوان علوفه استفاده نمود. در حال حاضر سطح زیر کشت نیشکر حدود ‮‭120‬ هزار هکتار است که بطور متوسط یک ششم آن یعنی ‮‭20‬ هزار هکتار هر ساله باید شخم زده و مجددا کشت گردد. علوفه تازه موجود در این سطح کشت بیش از یک میلیون تن است. با توجه به کمبود علوفه در کشور بخصوص در وقوع خشکسالی لازم است این منبع بالفعل علوفه مورد استفاده قرار گیرد. هدف از انجام این تحقیق مطالعه ارزش غذایی و ویژگی های سیلویی علوفه کامل نیشکر در مراحل مختلف برداشت، اثر استفاده از علوفه کامل نیشکر سیلو شده بر عملکرد پرواری گوساله های نر گاومیش، گاومیش شیرده، بره های نر پرواری و میش های داشتی بود. علوفه کامل نیشکر به مقدار کافی برداشت، چاپر و در ایستگاه تحقیقات دامپروری دزفول سیلو گردید. پس از گذشت دو ماه سیلو باز شده و علوفه سیلو شده مورد ارزیابی قرار گرفت. در تحقیق بر روی ارزش غذایی علوفه نیشکر در طول دوره رشد و تعیین زمان مناسب سیلو کردن آن از دو رقم نیشکر زودرس ‮‭57-614‬‭CP ‬و دیررس ‮‭48-103‬‭CP ‬استفاده گردید، تیمارها شامل، نوبت های نمونه گیری از علوفه نیشکر با چهار تکرار بود. برای این کار دو مزرعه نیشکر از دو رقم انتخاب گردید. نمونه گیری از علوفه دو مزرعه از پانزدهم اردیبهشت ماه تا پایان آبان ماه به فاصله زمانی هر پانزده روز یک بار انجام گردید. مقداری از علوفه خرد شده جهت تعیین ترکیبات به آزمایشگاه ارسال گردید و مقداری در ظروف پلاستیکی سیلو گردید. از علوفه های نمونه برداری شده مقادیر ماده خشک، پروتیین خام، خاکستر، لیگنین،‭NDF‬، ‭ADF ‬، کربوهیدراتهای محلول، قابلیت هضم آزمایشگاهی ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک تعیین شد و مقدار کل علوفه تولیدی در هر هکتار برآورد گردید. همچنین برای سیلاژها، میزان ماده خشک، پروتیین خام و ‭pH ‬اندازه گیری شد. نتایج نشان داد مقدار ماده خشک، کربوهیدرات های محلول و عملکرد تولید علوفه در هکتار، با افزایش سن گیاه، برای سه صفت، روند افزایشی داشت و اختلاف بین تیمارها برای دو رقم، معنی دار بود(‮‭0/05‬ ‭> P). ‬ولی میزان پروتیین خام، خاکستر، ‭NDF ‬، ‭ADF ‬در مراحل مختلف روند کاهشی نشان داد (‮‭0/05‬ ‭> P) ‬اما مقدار لیگنین، با افزایش سن گیاه حالت افزایشی داشت (‮‭0/05‬ ‭> P) ‬ولی روند مشخصی برای آن در هیچ یک از رقم ها مشاهده نگردید. قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک، با افزایش سن گیاه برای هر یک از دو رقم روند افزایشی داشت (‮‭0/05‬ ‭> P). ‬میزان ماده خشک در سیلاژها، با بالا رفتن سن گیاه، افزایش یافت ولی مقدار پروتیین خام و ‭pH ‬برای هر دو رقم کاهش یافت (‮‭0/05‬ ‭> P). ‬اثر سیلاژ علوفه کامل نیشکر در جیره غذایی تعداد ‮‭16‬ راس گوساله نر گاومیش با سن حدود ‮‭18‬ ماه و متوسط وزن ‮‭368/69 13/45‬ کیلوگرم در قالب طرح آماری کاملا تصادفی با 4 تیمار و 4 تکرار به مدت 4 ماه مورد استفاده قرار گرفت. جیره های آزمایشی در برگیرنده چهار سطح (صفر، ،‮‭66 33‬ و ‮‭100‬ درصد ) علوفه نیشکر سیلو شده بودند که جایگزین سهم علوفه ذرت سیلو شده در جیره بودند. نتایج نشان داد میانگین وزن نهایی برای گروه های آزمایشی اول تا چهارم به ترتیب ‮‭482‬ ، ‮‭480/25‬ ، ‮‭475‬ و‮‭491/50‬ ، میانگین افزایش وزن روزانه به ترتیب ‮‭0/96‬ ، ‮‭0/91‬ ، ‮‭0/87‬ و‮‭1/05‬ و میانگین ضریب تبدیل غذایی به ترتیب ‮‭8/9‬ ، ‮‭9/61‬ ، ‮‭10/63‬و ‮‭8/31‬ بود. تفاوت معنی داری از نظر صفات یاد شده بین گروه های آزمایشی مشاهده نگردید. ماده خشک مصرفی روزانه در گروههای مختلف آزمایشی به ترتیب ‮‭8/48‬ ، ‮‭8/45‬ ، ‮‭8/99‬ و ‮‭8/54‬ بود که اختلاف بین آنها معنی دار بود (‮‭0/05‬ ‭> P). ‬با توجه به نتایج بدست آمده می توان علوفه نیشکر سیلو شده را تا سطح ‮‭100‬ درصد جایگزین ذرت سیلوشده درجیره غذایی گوساله های نرپرواری گاومیش نمود. در مرحله بعد سیلاژ علوفه نیشکر در تغذیه گاومیش های شیرده مورد استفاده قرار گرفت که در آن از تعداد 8 راس گاومیش شیرده در اوایل دوره شیردهی در قالب یک طرح مربع لاتین چرخشی با چهار دوره، چهار تیمار و 2 تکرار استفاده شد. چهار جیره غذایی به نحوی فرموله شدند که حاوی چهار سطح علوفه نیشکر سیلو شده باشند. علوفه نیشکر در سطوح صفر، ،‮‭66 33‬ و ‮‭100‬ درصد جایگزین سیلاژ ذرت گردید. نتایج نشان داد که میزان شیر تولیدی تحت تاثیر جیره غذایی قرا رگرفت (‮‭0/05‬ ‭> P) ‬ولی شیر تولید شده براساس 4 درصد چربی تحت تاثیر قرار نگرفت. از نظر درصد چربی شیر اختلاف آماری معنی داری بین تیمارها مشاهده شد اما درصد مواد جامد بدون چربی تحت تاثیر قرار نگرفت. در ارتباط با مصرف ماده خشک، علوفه نیشکر سیلو شده در دو سطح ‮‭33‬ و ‮‭66‬ درصد جایگزینی به جای ذرت سیلو شده، موجب افزایش مصرف خوراک گردید ولی در سطح ‮‭100‬ درصد جایگزینی، مقدار مصرف خوراک به طور معنی داری کاهش یافت. افزایش وزن دامها در طول دوره اگرچه اختلاف آماری معنی داری را نشان نداد ولی برای کلیه تیمارها مثبت بود که نشان دهنده این موضوع است که علوفه نیشکر سیلو شده علاوه بر تامین احتیاجات شیردهی، موجب افزایش وزن دام در طی دوره شیردهی نیز می گردد. در آزمایشی که اثر جیره های حاوی سیلاژ علوفه نیشکر بر عملکرد بره های نر پرواری مورد بررسی قرار گرفت از ‮‭40‬ راس بره نر محلی لری - بختیاری با سنین ‮‭5 7‬ ماهه، در قالب یک طرح کاملا تصادفی با 5 گروه آزمایشی و 8 تکرار (شامل 4 و