مکانیزاسیون زراعت دیم، دستورالعمل فنی و اجرایی مراحل خاک ورزی، کاشت، داشت و برداشت محصولات زراعی در شرایط دیم

کشور ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی، در کمربند مناطق کویری دنیا واقع شده و جز مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود. متوسط بارندگی آن ‮‭247‬ میلی متر است (کمتر از نصف متوسط بارندگی آسیا و یک سوم متوسط بارندگی جهان) که ‮‭25‬ درصد آن در طول فصل زراعی و مابقی آن در فصول غیر زراعی نازل می گردد. براساس آمارهای موجود از مجموع نزدیک به ‮‭165‬ میلیون هکتار وسعت اراضی کشور، ‮‭37‬ میلیون هکتار آن از قابلیت کشت آبی و دیم برخوردار می باشد (‮‭17‬ میلیون هکتار آبی و ‮‭20‬ میلیون هکتار دیم) که در حال حاضر ‮‭18/5‬میلیون هکتار آن در چرخه تولیدات زراعی و باغی قرار گرفته است. از این میزان ‮‭5/5‬ میلیون هکتار سطح زیرکشت محصولات سالانه آبی، ‮‭2/2‬ میلیون هکتار سطح زیرکشت باغات و 6 میلیون هکتار سطح زیرکشت محصولات سالانه دیم را به خود اختصاص داده و ‮‭4/8‬ میلیون هکتار بقیه نیز به صورت آیش در تناوب قرار می گیرد. ‮‭63‬ درصد سطح کشت گندم، ‮‭59‬ درصد سطح کشت جو، ‮‭97‬ درصد سطح کشت نخود، ‮‭95‬ درصد سطح کشت عدس، ‮‭36‬ درصد سطح کشت دانه های روغنی و درصد قابل توجهی از سطح زیرکشت علوفه به صورت دیم می باشد. بررسی وضعیت تولید دیم زارهای کشور نشان می دهد که حدود 5 میلیون هکتار از دیم زارها، در مناطقی با بارندگی سالیانه کمتر از ‮‭400‬ میلی متر (بعضا کمتر از ‮‭200‬ میلی متر) قرار دارند که در این مناطق متوسط عملکرد در واحد سطح کمتر از متوسط تولید کشور است و به شدت تحت تاثیر تغییرات بارندگی سالیانه می باشند. تنها کمتر از 1 میلیون هکتار از دیم زارهای کشور در مناطقی با بارندگی بیش از ‮‭400‬ میلی متر با عملکرد قابل قبول قرار دارند. بررسی تغییرات تولید و عملکرد محصولات دیم حاکی از آن است که عملکرد در واحد سطح در این مناطق بسیار متغیر و تاثیر پذیری شدیدی از میزان ریزش های جوی و عوامل مدیریتی مزارع دارد و مقایسه آن با کشورهای پیشرفته نمایانگر وضعیت نامطلوب تولید دیم زارهای کشور در این مناطق می باشد.