مقایسه مقدماتی لاین های اصلاحی خالص برنج برای خصوصیات مهم زراعی، عملکرد و صفات کنترل کننده کیفیت پخت

اصلاح ارقام برنج ایرانی برای خصوصیات زراعی، عملکرد و کیفیت از اهداف مهم در برنامه های تحقیقاتی در حوزه برنج می باشد. از اینرو، این آزمایش جهت انتخاب بهترین لاین های اصلاح شده از میان تعداد ‮‭45‬ لاین خالص منتخب حاصل از تلاقی ارقام ایرانی و خارجی به انجام رسید. این لاین ها از جمعیت های حاصل از مطالعات بهبود کیفیت و مقاومت به بیماری بلاست در موسسه تحقیقات برنج انتخاب شده بودند. در این مطالعه لاین های خالص اصلاحی به همراه سه رقم شاهد شامل طارم محلی، نعمت و ‭SHZ‬2، که والدین اغلب لاین های منتخب هستند، در قالب آزمایش حجیم شده مورد بررسی قرار گرفتند که سه رقم شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. اندازه هر کرت آزمایشی به ابعاد 4 ا 3 متر بود و گیاهچه ها در سن حدود 4 هفتگی و به فاصله‮‭20‬ ا‮‭20‬ سانتیمتر به صورت تک بوته نشا شدند. مدیریت تغذیه و همچنین کنترل آفات و بیماری های برنج جهت ارزیابی از پتانسیل عملکرد به خوبی و براساس توصیه های فنی انجام شد. در طی مراحل رشد تا برداشت و پس از برداشت خصوصیات زراعی شامل تعداد روز تا ‮‭50‬ درصد گلدهی (روز)، ارتفاع بوته (سانتی متر)، تعداد پنجه بارور (خوشه) در بوته، تعداد دانه پر و سنبلچه پوک در خوشه، وزن ‮‭1000‬ دانه (گرم)، طول و عرض دانه قهوه ای و سفید (میلی متر) و نسبت آنها، عملکرد دانه در کرت (کیلوگرم)، درصد تبدیل(%)، طول دانه بعد از پخت(میلی متر) و نسبت طویل شدن، خصوصیات موثر بر کیفیت پخت دانه شامل میزان آمیلوز (%)، قوام ژل و دمای ژلاتینه شدن اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس داده های آزمایشی برای سه رقم شاهد نشان داد که بین ارقام شاهد برای صفات ارتفاع بوته، طول خوشه، طول دانه قهوه ای، نسبت طول به عرض دانه قهوه ای، وزن ‮‭1000‬ دانه و عملکرد دانه تفاوت های معنی داری در سطح احتمال پنج و یک درصد وجود داشت. مقایسه میانگین اصلاح شده لاین های مورد مطالعه برای صفات مهم زراعی، عملکرد و همچنین پارامترهای کیفیت دانه سبب انتخاب ‮‭11‬ لاین برتر از سه تلاقی (نعمت/علی کاظمی)، ‭(SHZ‬2/نعمت) و‭(SHZ‬2/طارم محلی) از میان ‮‭45‬ لاین اصلاحی جهت ادامه و انجام مقایسه مقدماتی تکراردار شدند. لغات کلیدی: لاین خالص، میزان آمیلوز، عملکرد دانه، آزمایش حجیم شده، برنج