ایجاد بانک داده، پهنه بندی و بسته های مدیریت حاصلخیزی خاک های استان گیلان

وضعیت حاصلخیزی اراضی کشاورزی استان گیلان با جمع آوری داده های بافت، نیتروژن کل، فسفر قابل استفاده، پتاسیم قابل استفاده، عناصر ریز مغذی و هدایت الکتریکی، کربن آلی و ‭pH ‬در‮‭8567‬ نمونه خاک های سطحی که از مراکز پژوهشی،آزمایشگاه های مختلف و سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان جمع آوری شده بود؛ بررسی گردید.تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آمار مکانی و نمایش توزیع مکانی داده ها با استفاده از ‭GIS ‬انجام شد. تمام ویژگی های مطالعه شده به جز ‭pH ‬دارای غیر یکنواختی متوسط تا زیاد بودند. اندازه پتاسیم قابل استفاده و هدایت الکتریکی در شهرستانهای واقع در نیمه غربی گیلان (شفت، فومن، صومعه سرا، ماسال، انزلی، رضوانشهر، تالش و آستارا) در مقایسه با نیمه شرقی کمتر بودند. در ارزیابی ساختار مکانی مدل های نیم تغییر نمای کروی ونمایی دارای بهترین برازش بر نیم تغییر نمای تجربی بودند.کمترین فاصله خودهمبستگی مکانی به اندازه ‮‭15000‬ متر برای نیتروژن کل و بیشترین فاصله خود همبستگی مکانی برای ‭pH ‬با ‮‭37000‬متر بدست آمد. تنها ‭pH ‬خاک دارای وابستگی مکانی بسیار قوی بود(کمتر از %‮‭25‬) و بقیه ویژگی ها از یک وابستگی مکانی مشابه و متوسط(‮‭25‬-%‮‭75‬) برخوردار بودند. مقایسه آماره های ارزیابی صحت روش های درون یابی نشان داد که در اکثر موارد تفاوت بین دو روش کریجینگ و وزن دهی عکس فاصله کم بود. به این علت در پهنه بندی ویژگی های مطالعه شده به علت آنکه در نمایش گرافیکی، روش وزن دهی عکس فاصله در مقایسه با کریجینگ (که تغییرات را نرم می سازد) تغییرات را محسوس تر نشان می دهد، از این روش درون یابی استفاده گردید. ‮‭52‬ درصد از خاک های اراضی استان (که بیشتر در محدوده دشت مرکزی گیلان واقع هستند) دارای نیتروژن کل کمتر از حد بحرانی ‮‭0/2‬درصد برای گیاه برنج می باشند. میانگین غلظت فسفر قابل استفاده (‮‭17/2‬ میلی گرم بر کیلوگرم) در استان گیلان، بالاتر از حد بحرانی این عنصر برای گیاه برنج است اما فسفر قابل استفاده در حدود ‮‭40‬ درصد از اراضی استان از حد بحرانی ‮‭12‬ میلی گرم بر کیلوگرم کمتر بوده و پاسخ نسبی به مصرف کود فسفره را نشان خواهند داد. نزدیک به ‮‭41‬ درصد از اراضی دارای پتاسیم قابل استفاده کمتر از ‮‭120‬ میلی گرم در کیلوگرم خاک (پاسخ قطعی به مصرف کود پتاسه) و‮‭27‬ درصد از اراضی دارای پتاسیم قابل استفاده بین ‮‭120‬ تا ‮‭160‬ میلی گرم در کیلوگرم خاک (پاسخ نسبی به مصرف کود پتاسه)هستند. نتایج بدست آمده در این مطالعه می تواند به عنوان منبع اطلاعاتی در توسعه و اجرای مدیریت کشاورزی دقیق استفاده گردد. کلمات کلیدی: استان گیلان، پهنه بندی، سیستم اطلاعات جغرافیایی، وضعیت حاصلخیزی خاک