بررسی تغییرات فصلی تولید و مصرف گیاهان مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (کردستان- سارال)

تولید اطلاعات پایه و شناخت عناصر اصلی اکوسیستم مرتعی نیاز اساسی هر نوع مدیریتی در این عرصه هاست. با وجود اطلاعات کلی در مورد مدیریت چرا، هنوز کار علمی مشخصی در این رابطه در کشور صورت نگرفته است. این پژوهش جزو اولین تلاشهایی است که برای شناخت رفتار رویشی گیاهان مرتعی و رفتار مصرف علوفه دام گوسفند نژاد کردی تیپ کوهستان در مناطق سارال کردستان طی سالهای ‮‭86-89‬ انجام شده است. برای تعیین تولید و مصرف کم ی علوفه گونهها از یک منطقه قرق و مناطق خارج از قرق استفاده شد. روش قطع و توزین برای اندازه گیری تولید استفاده شد. اثر عوامل جوی سالانه بر تغییرات تولید با روش رگرسیون دومتغیره مورد بررسی قرار گرفت. رگرسیون تولید کل مرتع مورد مطالعه با عوامل جوی نشان داد که تولید کل مرتع با بارندگی سالانه به شکل توزیع نمایی دارای ضریب همبستگی (‮‭74.0‬ ‭= R‬2) است. تولید و مصرف ماهانه و سالانه تمامی گونه ها و کل مرتع به صورت نسبی و تجمعی محاسبه شد. با در نظر گرفتن جنبه احتیاطی برای محاسبه ظرفیت چرایی، حداقل میانگین تولید علوفه خشک قابل چرای گوسفند میش بالغ نژاد کردی تیپ کوهستان در این سایت ‮‭1500‬ کیلوگرم در هکتار است. علوفه تولید شده در سال کم تولید حدود ‮‭40‬ درصد سال پرتولید بود و نشان می دهد که با نوسان شرایط اقلیمی تولید دو و نیم برابر نوسان داشته است. این نسبت در گونه ها خیلی متفاوت بود. بطور متوسط توزیع تولید در ماههای فروردین تا مرداد ماه به ترتیب حدود ،6 ،‮‭43‬ ،‮‭20 28‬ و 3 درصد بود و نشان داد که عمده تولید در ماه اردیبهشت صورت میگیرد. درگونه های مورد بررسی نیز حدود ‮‭80‬ درصد آنها سهم بیشتری از تولید را در اردیبهشت و ‮‭15‬ درصدشان در ماه خرداد داشتند. درصد بهره برداری علوفه قابل چرای دام در این مرتع به طور میانگین ‮‭67‬ درصد بود. بنابر نتایج، درصد بهره برداری در این مرتع که در دو سال آخر حدود ‮‭40‬ درصد آن هم در زمان نامناسب و با نوع دام نامناسب صورت گرفت، تنها بر اساس مدیریت دام هم میتوانیم افزایش و بهبود قابل توجهی در تولید گوشت داشته باشیم. واژه های کلیدی: سارال، کردستان، گوسفند نژاد کردی تیپ کوهستانی، تولید، مصرف، علوفه