بررسی امکان تولید بستر کشت بدون خاک از منابع داخلی کشور برای چند محصول گلخانه ای

کوکوپیت کالایی وارداتی بوده که به عنوان عمده ترین بستر کشت مورد استفاده در گلخانه های کشور، مصرف روز افزون یافته و تاکنون جایگزینی نداشته است. هدف از این پروژه امکان سنجی منابع داخلی برای جایگزینی کوکوپیت به عنوان بستر کشت تعریف شده است. بر این اساس آزمایشی با استفاده از دو منبع عمده و در دسترس در کشور طراحی و اجرا شد. بر اساس این مطالعه ضایعات پوست چوب و ضایعات هرس سرشاخه های خرما به عنوان منابع فراوان و ارزان شناسایی شده اند. برای کاهش نسبت کربن به نیتروژن، این مواد در شرایط تعریف شده به مدت ‮‭10‬ هفته کمپوست شده و برای اصلاح خصوصیات فیزیکی و شیمیایی به هر کدام از مواد اولیه دو اصلاح کننده ورمی کمپوست و زیولیت در نسبت های مختلف افزوده شد. از هر کدام ‮‭24‬ اختلاط تولید شد و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن شامل جرم مخصوص ظاهری‭(BD)‬، جرم مخصوص حقیقی‭(PD )‬، درصد حجمی هوا ‭(AFP)‬، تخلخل کل‭(TP )‬، ظرفیت نگهداری آب‭( WHC)‬، ظرفیت تبادل کاتیونی‭(CEC)‬، نسبت کربن به نیتروژن ‭( C/N)‬، غلظت عناصر غذایی، شوری‭(EC) ‬و ‭pH ‬مورد ارزیابی قرارگرفت. ابتدا به روش تجزیه به مولفه های اصلی برای تعیین تاثیرگزارترین فاکتور ها بر روی خصوصیات مخلوط های بدست آمده مورد تجزیه آماری قرار گرفت. پس از شناسایی صفات مهم، در چند مرحله آنالیز کلاستر مخلوط ها از لحاظ خصوصیات با بستر کوکوپیت مورد مقایسه و هر بار دورترین مخلوط ها نسبت به کوکوپیت از آنالیز حذف شدند. در نهایت مخلوط های حاصله از بستر پوست چوب با زیولیت و ورمی کمپوست نشان داد که نسبت ‮‭80‬ درصد کمپوست پوست چوب، ‮‭15‬ درصد ورمی کمپوست و 5 درصد زیولیت با کوکوپیت از لحاظ آماری در یک گروه قرار گرفته و نتایج تجزیه آماری به روش خوشه ای مخلوط های کمپوست ضایعات خرما نشان داد که مخلوط ‮‭90‬ درصد کمپوست ضایعات خرما ، 5 درصد ورمی کمپوست و 5 درصد زیولیت نیز از نظر آماری با کوکوپیت در یک گروه قرار گرفت که از نظر خصوصیات ‭CEC‬، ‭PD ‬،‭TP ‬، ‭BD ‬، ‭EC ‬و ‭WHC ‬از سایر تیمارها مشابهت بیشتری با کوکوپیت داشتند. در میان مخلوط های قرار گرفته در گروه کوکوپیت مخلوطی از هر کدام انتخاب شد که اولا کمترین فاصله را با کوکوپیت در خوشه داشت و هم ‭EC ‬پایینی داشت تا قابل کاربرد برای کشت هیدروپونیک باشد. واژه های کلیدی: بستر کشت، هیدروپونیک، مدیریت بسترهای کشت، محصول گلخانه ای، ضایعات چوب، ضایعات خرما