بررسی منابع بذری ذخیره گاه های بنه ‭(Pistacia atlanica) ‬در استان آذربایجان غربی

بنه به عنوان دومین گونه غالب جنگل های زاگرس در شمال غربی ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. امروزه اکثر توده های طبیعی این گونه به علت بهربرداری های بی رویه از بین رفته و یا مسیر قهقرایی را طی می کند و توده های باقیمانده این گونه به عنوان ذخیره گاه جهت حفظ و احیا در نظر گرفته شده اند. هدف از این پژوهش بررسی منابع بذری چهار ذخیره گاه موجود در استان آذربایجان غربی به عنوان اولین و مهمترین عامل در تجدید حیات این گونه برای تامین بذر جهت عملیات احیایی در سایر منطقه های جنگلی استان است. به این منظور بعد از تعیین مساحت هر ذخیره گاه و تقسیم آن به قطعات یک هکتاری در جهت افزایش ارتفاع از سطح دریا، عوامل اقلیمی شامل درجه حرارت و بارندگی، خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک، ساختار افقی و عمودی توده ها مانند قطر برابر سینه، ارتفاع کل، حجم تاج، سطح برگ، تاج پوشش توده ها، اشکوب بندی، میزان تجدید حیات طبیعی بنه اندازه گیری شدند، سپس ارتباط آنها با خصوصیات کمی و کیفی بذر شامل طول خوشه، تعداد میوه در خوشه، طول، عرض و وزن میوه، وزن دانه، درصد پوکی بذر و درصد قوه نامیه بررسی شد. نتایج نشان داد توده های بنه در ذخیره گاه های مورد مطالعه دارای ساختار ناهمسال بوده و ‮‭33/55‬ درصد کل بذرهای پایه های بذرده سالم و دارای قوه نامیه است. همچنین مقایسه خصوصیات کمی و کیفی منابع بذر در ذخیره گاه ها حاکی از این مطلب بود که خصوصیات کمی بذر با عوامل خاکی مانند فسفر و پتاسیم و عوامل توپوگرافی مانند ارتفاع از سطح دریا و جهت های جغرافیایی همبستگی معنی داری داشته ولی خصوصیات کیفی بذر در شرایط مختلف اکولوژیکی، با هم اختلاف معنی داری ندارند. کلمات کلیدی: ذخیره گاه بنه، منابع بذر، خاک، اقلیم، ساختار عمودی و افقی توده جنگلی