گزارش انتخاب، نام گذاری و آزادسازی نخود لاین ‭Sel93TH24460 ‬با نام سارال مناسب برای کشت پاییزه در مناطق دیم سردسیرکشور

از آنجا که در برخی از نواحی کشور کشت پاییزه نخود به طور سنتی انجام می شود، انتخاب و معرفی ارقام نخود متحمل به سرما که پرمحصول بوده و در عین حال برای کاشت پاییزه در مناطق سرد و مرتفع مناسب باشند از اهمیت بسزایی برخوردار است. لذا در مدت ‮‭12‬ سال و با اجرای ‮‭15‬ پروژه تحقیقاتی سعی شد تا لاین مناسبی جهت کشت پاییزه نخود در مناطق مرتفع و سردسیر کشور انتخاب و معرفی گردد. لاین ‭Sel‬‮‭93‬‭TH‬‮‭24460‬، از جمله لاین هایی است که در مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی مناطق خشک (ایکاردا) دورگ گیری آن انجام شده ‭(ILC‬‮‭3470‬ ‭x ILC‬‮‭8617‬) و منشا آن ایکاردا /ایکریسات قید شده است. این ژنوتیپ پس از گذراندن مراحل خالص سازی، در سال ‮‭1378‬ در قالب آزمایشات بین المللی تحمل به سرما به ایران ارسال گردید. لاین مذکور از سال ‮‭1379‬ تا سال ‮‭1389‬ در آزمایشات مختلف از جمله آزمایش های بین المللی، مقدماتی، پیشرفته و سازگاری و مطالعات مربوط به مقاومت به بیماری های برق زدگی و پژمردگی فوزاریوم در ایستگاه های تحقیقاتی و همچنین در مزارع کشاورزان در طرح های تحقیقی- تطبیقی در کشت پاییزه مناطق کردستان، مراغه، ارومیه، زنجان، شیروان و کرمانشاه مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از این بررسی ها، لاین ‭Sel‬‮‭93‬‭TH‬‮‭24460‬ با میانگین عملکرد ‮‭1/4‬ تن در هکتار، نسبت به شاهد های جم، آرمان و ‭ILC‬‮‭482‬ به ترتیب ،‮‭34 15‬ و ‮‭10‬ درصد افزایش عملکرد داشته و سرمای ‮‭16‬- درجه سانتیگراد را در شرایط مزرعه ای و با پوشش برف به مدت بیش از یک ماه به خوبی تحمل نموده است. در بررسی تحت شرایط کنترل شده ‭(Cold room) ‬لاین جدید نسبت به سایر لاین های پیشرفته متحمل به سرما از تحمل مناسبی در برابر سرماهای زیر صفر( ‮‭20‬- الی ‮‭15‬- درجه سانتیگراد) برخوردار بود.از روش ضریب تغییرات محیطی و شیب خط رگرسیون برای بررسی ثبات لاین های آزمایشی استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که، برخی از لاین ها از جمله ‭Sel‬‮‭93‬‭TH‬‮‭24460‬ ، ‭FLIP‬‮‭0075‬‭C ‬و ‭FLIP‬‮‭78-00‬‭C ‬از ثبات و پایداری عملکرد بالاتری نسبت به ارقام شاهد برخوردار بودند. در آزمایش آنفارم که بر روی ژنوتیپ های پایدار و پر محصول این تحقیق انجام شد، باز هم لاین ‭Sel‬‮‭93‬‭TH‬‮‭24460‬ برتری محسوسی نسبت به سایر ژنوتیپ ها از خود نشان داد و با میانگین ‮‭1400‬ کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. میزان پروتیین دانه لاین جدید 8/%‮‭26‬ است که در مقایسه با ارقام اصلاح شده دیگر نظیر جم، آرمان و آزاد (به ترتیب با میزان پروتیین دانه ‮‭26/2‬% ، 7/%‮‭25‬ و 9/%‮‭23‬ ) ارزش تغذیه ای بالاتری دارد و ضمنا از زودپزی نیز برخوردار است. با توجه به موارد یاد شده، این لاین جهت کشت پاییزه در مناطق مورد اشاره انتخاب گردید. روش مورد استفاده جهت اصلاح و آزاد سازی این رقم، روش وارد کردن‭(Introduction) ‬است.