پایداری عملکرد دانه در ژنوتیپ های امیدبخش گندم نان زمستانه و بینابین در مناطق سرد در شرایط تنش قطع آبیاری پس از مرحله گل دهی ‭(ERWYT-CD90‬

کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان واقع شده است. با توجه به پایین بودن متوسط بارندگی ها در کشور، دستیابی به ارقام گندم متحمل به تنش کم آبی در برنامه های به نژادی از اولویت خاصی برخوردار است. در این تحقیق ‮‭12‬ لاین گندم نان امید بخش حاصل از برنامه های به نژادی ایستگاههای تحقیقاتی سرد کشور که دارای تیپ رشد زمستانه و بینابین ‭(Facultative) ‬می باشند به همراه رقم زارع و میهن به عنوان ارقام شاهد (جمعا ‮‭14‬ ژنوتیپ) در آزمایش مقایسه عملکرد در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط تنش خشکی پس از مرحله گلدهی در 5 ایستگاه تحقیقاتی (کرج، زنجان، اراک، همدان و تبریز) در اقلیم سرد کشور در سال های زراعی ‮‭1390-91‬ و ‮‭1391-92‬ مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، در بین اثرات اصلی و متقابل فقط اثر های متقابل مکان ا سال و ژنوتیپ ا مکان معنی دار شدند. براساس نتایج تجزیه پایداری با استفاده از روش گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری لاین های ‮‭90-8‬‭-CD ‬و ‮‭90-12‬‭-CD ‬با میانگین عملکرد دانه ‮‭4457‬ و ‮‭4326‬ کیلوگرم در هکتار و پارامتر توام عملکرد و پایداری به ترتیب برابر با ‮‭14‬‭=YS ‬و ‮‭12‬‭=YS ‬بعنوان برترین و متحمل ترین لاین شناخته شدند. در این تحقیق با در نظر گرفتن میانگین نتایج حاصل از بررسی برخی صفات مرفو-فیزیولوژیک در سال زراعی ‮‭1390-91‬در اراک و تبریز، میانگین انتقال مجدد آسیمیلاتهای قبل از مرحله گلدهی گیاه و میانگین سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه به ترتیب %‮‭25‬ و %‮‭55‬ بود. مقدار شاخص برداشت کل نیز ‮‭39‬ درصد محاسبه گردید. ضرایب همبستگی بین عملکرد دانه در هکتار با صفات وزن بیوماس زمان گلدهی، وزن سنبله زمان گلدهی، وزن پدانکل زمان گلدهی و وزن بیوماس زمان رسیدگی در واحد سطح مثبت و بسیار معنی دار گردید. واژه های کلیدی: گندم نان، تجزیه واریانس مرکب، تنش خشکی، تجزیه پایداری، عملکرد دانه، صفات مرفو-فیزیولوژیک.