عوامل موثر بر تعداد سلول های بدنی شیر و محاسبه همبستگی ژنتیکی آن با سایر صفات تولیدی و احتمال بروز ورم پستان در گاوهای شیری استان خراسان رضوی

در این تحقیق از ‮‭185688‬ رکورد تولید شیر متعلق به ‮‭17473‬ گاو هلشتاین تعداد ‮‭54‬ گله استان خراسان رضوی طی سالصهای ‮‭1381‬ تا ‮‭1386‬ استفاده شد. اطلاعات مورد بررسی شامل تولید شیر، تعداد سلولصهای بدنی، شجره دام، اطلاعات زایش، تاریخ رکوردگیری و درصد ژنصهای هلشتاین بود. بمنظور نرمال کردن رکوردها از تعداد سلولصهای سوماتیک لگاریتم طبیعی گرفته شد. برای بررسی عوامل محیطی موثر بر سلولهای سوماتیک از رگرسیون خطی نرم افزار ‭JMP ‬و برای ورم پستان از رویه لجستیک نرم افزار ‭SAS ‬استفاده شد. فراسنجهصهای محیطی در بررسی سلولهای بدنی شامل اثر گلهاسال رکوردگیری، سال و فصل زایش، دوره شیردهی، نوبت رکوردگیری و ماه رکوردگیری و تابعیت درجه اول و دوم از تولید شیر بودند. عوامل محیطی موثر بر ورم پستان شامل اثر گله، سال و ماه زایش، دوره شیردهی، نوبت رکوردگیری، تابعیت درجه اول از تعداد روزهای شیردهی و درجه دوم از نمره سلولهای بدنی بودند. مولفهصهای واریانس سلولهای بدنی با مدل رگرسیون تصادفی نرمصافزار ‭wombat ‬و ورم پستان با مدل دوصفته لجستیک ‭ASREML ‬برآوردشدند. اثرات ثابت در مدل رگرسیون تصادفی شامل گلها سال رکوردگیری، درصد خلوص خونی هلشتاین و ماه شیردهی به عنوان کوواریت بود و اثر ژنتیک افزایشی حیوان و محیط دایمی مشترک با لژاندر درجه 5 به عنوان اثرات تصادفی در نظر گرفته شدند. تقارب در سطح ‮‭10-5‬ انجام شد. برای برآورد مولفهصهای واریانس ورم پستان، اثرات گله، سال و ماه زایش، دوره شیردهی، مقدار شیر، عدد سلولهای بدنی و تعداد روزهای شیردهی به همراه شجره در مدل قرار داده شدند. شصت نمونه شیر جهت بررسی پاتوژنهای شایع ورم پستان، کشت میکروبی داده شدند. نتایج آنالیز واریانس عوامل محیطی هر دو صفت نشان داد که تمامی فاکتورها در سطح %1 معنیصدار بودند. با افزایش دوره شیردهی تعداد سلولهای بدنی افزایش یافت، بطوریکه کمترین مقدار در نوبت شیردهی دوم و یا در گاوهایی بود که در پاییز زایش کرده بودند. بیشترین تعداد سلولهای بدنی در ماهصهای تابستان دیده شد. در دورهصهای اول تا چهارم بروز ورم پستان کاهش و سپس افزایش نشان داد. میزان ابتلا به ورم پستان در بهمن ماه و همچنین طی سالهای مورد بررسی کاهش یافته بود که حاکی از بهبود در این صفت میصباشد. وراثتصپذیری تعداد سلولصهای سوماتیک از ‮‭0/043‬ تا ‮‭0/136‬ و ورم پستان ‮‭0/037‬ برآورد شد. همبستگی ژنتیکی و فنوتیپی سلولهای بدنی با تولید شیر منفی و با ورم پستان به ترتیب ‮‭0/712‬ و ‮‭0/062‬ برآورد گردید. نتایج کشت میکروبی حاکی از بروز الگوهای متفاوت ورم پستان وابسته به پاتوژن در طول دوره شیردهی بود. این تحقیق نشان داد که امکان بهبود ژنتیکی گلهصهای شیری برای کاهش شیوع ورم پستان، از طریق انتخاب گاوهای با تعداد سلولهای بدنی پایینصتر وجود دارد. اگرچه نرخ پیشرفت در این روش آهسته میصباشد، اما پایدار بوده و شامل صرف هزینهصهای سنگین دارو و درمان نمی-شود. کلمات کلیدی: سلولهای بدنی، ورم پستان، کشت میکروبی، مولفه های واریانس، رگرسیون تصادفی، مدل لجستیک