سیستم پیش آگاهی و ردیابی بیماری پوسیدگی گل آذین خرما در استان خوزستان

بیماری پوسیدگی گل آذین خرما ‭(Khamedj disease)‬براثر قارچ ‭Mauginiella scaettae Cav. ‬ایجاد می گردد و یکی از مهم ترین بیماری های نخل خرما میباشد. هدف از انجام این پژوهش ایجاد سیستم تصمیم گیری در مدیریت بیماری با استفاده از مدل های آب و هوایی و ژیواستاتیستیکی برای پیش آگاهی و ردیابی بیماری پوسیدگی گل آذین خرما در استان خوزستان بود. داده های شبکه مراقبت استان خوزستان در طی سال های ‮‭1387‬ تا سال ‮‭1391‬ به مدت 5 سال در منطقه خوزستان در شهرستان های آبادان، خرمشهر، شادگان، اهواز، ماهشهر و بهبهان مورد استفاده قرار گرفت. برای برآورد خسارت بیماری مورد بررسی در این پژوهش، درصد بیماری پوسیدگی گل آذین تعین گردید. از هر روستا یک نخلستان به صورت تصادفی انتخاب و در اوایل فصل بهار بیماری مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که خسارت این بیماری در هر سال از اوایل اسفند ماه آغاز گشته و با توجه به شرایط اقلیمی تا نیمه اردیبهشت بر شدت آن افزوده میگردد. مدل رگرسیون برازش شده برای پیش آگاهی در کلیه مناطق در سطح 1 و 5 درصد معنی دار بود. واریوگرافی پراکنش پوسیدگی گل آذین خرما در مناطق مورد مطالعه بر اساس مدل های کروی، نمایی، خطی، خطی تا نقطه سیل و گوسی برازش گردید. میزان اثر قطعه در این مدل به ترتیب در مناطق آبادان و خرمشهر، شادگان، ماهشهر، اهواز و بهبهان معادل 1/،‮‭1 2‬/،‮‭09 1‬/،‮‭2/6 0‬ و ‮‭0/27‬ بوده که نشان دهنده کم بودن خطای برآورد شدت آسیب بیماری در فواصل کم تر از فاصله نمونهبرداری بود. دامنه واریوگرام نیز به ترتیب معادل 9/،‮‭3 4‬/،‮‭1 8‬/،‮‭5/1 9‬ و ‮‭4/2‬ کیلومتر است که در فواصل بیش تر از این حد کم ترین همبستگی بین داده باقی میماند. آستانه مدل به ترتیب معادل ‮‭41‬/،‮‭46 0‬/،‮‭46 0‬/،‮‭0/29 0‬ و ‮‭0/58‬ میباشد که نشان دهنده نسبتی از ناحیه مورد مطالعه میباشد که با خطای معادل نوگت یا کم تر از آن بیماری پوسیدگی گل آذین خرما درآن قابلیت ردیابی دارد. نتایج این پژوهش در واقع گام های اساسی در ایجاد سیستم تصمیم گیری در شبکه مراقبت نخیلات و مدیریت بحران بوده است. کلمات کلیدی: خرما، بیماری پوسیدگی گل آذین، خامج، پیش آگاهی، ردیابی