تهیه پروتکل تکثیر انبوه لاین های دابلدهاپلویید کلزا از هیبریدهای ‭F1 ‬و تکثیر و ارزیابی مقدماتی آنها در گلخانه

روش کشت میکروسپورهای جدا شده و باززایی جنین و گیاه هاپلویید یکی از روش های به نژادی مدرن در کلزا می باشد. در این پروژه ابتدا در مزرعه بخش تحقیقات دانه های روغنی، هیبریدهای ‮‭401‬ F1 ‭RGS‬‮‭003‬ ‭ARC‬5 ،‭Hyola ‬و ‮‭420‬ ‭Hyola ‬به عنوان مواد گیاهی کشت و جهت کشت میکروسپور مورد استفاده قرار گرفتند. بذور هیبریدهایF1 مورد اشاره علاوه بر مزرعه، در گلخانه و فیتوترون با دوره نوری ‮‭16‬ ساعت روشنایی/ هشت ساعت تاریکی، شدت نور ‮‭3000‬ لوکس و دمای روز به شب ‮‭18 /15‬ درجه سانتیگراد کاشته شدند و در طول دوره رویش آفات و بیماری ها کنترل و سایر عملیات داشت اعمال گردید. برای تداوم امکان تامین غنچه های مناسب کشت میکروسپور، عملیات کشت در گلخانه هر دو ماه یکبار تکرار شد. کشت و جنین زایی میکروسپورها و باززایی گیاهان هاپلویید/ دابلدهاپلویید با بهینه سازی پروتکل آزمایشگاهی که در پروژه قبلی تدوین شده بود اجرا شد. در پروتکل بهینه سازی شده، میکروسپورها در مرحله تکوینی انتهای تک سلولی تا ابتدای دو سلولی از غنچه هایی به طول ‮‭2/5‬ تا ‮‭3/5‬ میلی متر جدا شدند و در محیط کشت ‮‭13‬‭-NLN ‬حاوی ‮‭13‬ درصد ساکارز کشت گردیدند و سپس تحت تنش حرارتی ‮‭30‬ درجه سانتیگراد به مدت ‮‭10‬ و‮‭14‬روز قرار گرفتند. جنین های لپه ای شکل بدست آمده به محیط B5 حاوی اسید جیبرلیک (‮‭01/0‬ ‭mg/l) ‬و نگهداری در دمای 4 درجه سانتیگراد و تاریکی به مدت ‮‭10‬ روز برای غلبه بر جنین زایی ثانویه و سپس به روشنایی و دمای ‮‭25‬ درجه سانتیگراد انتقال داده شدند. بعد از رشد، جنین ها به محیط B5 بدون اسید جیبرلیک جهت باززایی انتقال یافتند. گیاهان هاپلویید به منظور افزایش سطح پلوییدی با محلول کلشیسین (%‮‭0/34‬) به مدت ‮‭1/5‬ ساعت تیمار شدند. گیاهان دابلد هاپلویید تولید شده از هر سه ژنوتیپ مورد بررسی، تولید بذر نمودند. در آزمایشی مجزا اثرات تنش القا کننده جنین زایی بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاهان دابلدهاپلویید در مقایسه با گیاهان دیپلویید والدینی نیز بررسی گردید. لاین های دابلد هاپلویید تولیدی که در واقع اولین لاین های اینبرد تولیدی کلزا در داخل کشور هستند جهت آزمون مقدماتی عملکرد به مزرعه منتقل شده اند و تعداد 8 لاین دابلدهاپلویید از آزمون مقدماتی عملکرد با موفقیت انتخاب و به آزمون های ناحیه ای عملکرد راه یافته اند و امید است از بین آنها ارقامی معرفی گردند. واژه های کلیدی : کلزا ، کشت میکروسپور ، جنین زایی ، لاینهای دابلدهاپلویید