تعیین الگوی زمانی بارش در استان آذربایجان غربی، شرقی و اردبیل

بارش طراحی یکی از اساسی ترین عوامل در برآوردسیلاب در حوزه های آبخیز می باشد.با توجه به وجود تغییرات زمانی در شدت رگبارهای سیل آسا شناخت دقیق الگو های توزیع زمانی بارش در یک منطقه از اهمیت زیادی برخوردار است.الگوهای توزیع زمانی بارش در امر شبیه سازی هیدرولوژیکی حوزه های آبخیز کاربرد فراوانی داشته و بعنوا ن یک ورودی اساسی در مدلهای بارش رواناب به منظور دستیابی به نتایج دقیقتر ضروری میباشند.دراین مطالعه با بررسی کلیه رگبارهای مشاهداتی در ایستگاههای باران سنجی ثبات شمال غرب ایران(سه استان آذربایجان غربی،شرقی و اردبیل) وبا استخراج منحنی های بی بعد تجمعی رگبارهای معرف و ااستفاده از روشهای احتمالاتی و میانگین الگو های توزیع زمانی بارش معرفی شده است. در استان های مورد بررسی به دلیل شرایط اقلیمی وقایع بارش کوتاه مدت دارای جامعه آماری مناسبی از رگبارهای شدید می باشد. ولی فراوانی وقایع بارش بلند مدت بیش از هیجده ساعته دارای جامعه آماری مناسبی نبوده است.با بررسی الگو های بارش در ایستگاههای مورد مطالعه مشاهده می گردد که در بارش با تداوم یک ساعته حداکثر مقدار بارش با ‮‭92/86‬ ، در سه ساعته با ‮‭48/15‬ ،در شش ساعته با ‮‭42/11‬ در صد در ‮‭25‬ درصد اول اتفاق می افتد. در بارش با تداوم دو ساعته با ‮‭50‬ ،چهار ساعته با ‮‭58/33‬ ،نه ساعته با ‮‭63/64‬ ،در هیجده ساعته با ‮‭40‬ درصد در ‮‭25‬ درصد دوم اتفاق می افتد. در بارش با تداوم پنج ساعته در ‮‭25‬ درصد سوم اتفاق می افتد. در بررسی استانی الگو های توزیع زمانی بارش در استان آذربایجان غربی ،حداکثر بارش در تداومهای یک ، دو ، سه ساعته در ‮‭25‬ درصد اول ، چها ، شش ، نه ، وهیجده ساعته در ‮‭25‬ درصد دوم و در تداوم پنج ساعته در ‮‭25‬ درصد سوم اتفاق می افتد.در آذربایجان شرقی بارشهای با تداوم یک ، دو ، سه ، چهار ، نه و هیجده ساعته در ‮‭25‬ درصد دوم اتفاق می افتد.در اردبیل در بارشهای با تداوم یک ، سه ، پنج و شش ساعته در ‮‭25‬ در صد اول ودر دو و چهار ساعته در ‮‭25‬ درصد دوم اتفاق می افتد.در الگوی تیپ توزیع زمانی بارش در منطقه در کلیه تداومها حداکثر بارش در نیمه اول اتفاق می افتد.در بررسی منطقه ای با روش احتمالاتی مشاهده میشود که در تمام تداومها حداکثر فراوانی بارشها در چارک دوم اتفاق می افتد.دراین مطالعه چگونگی تهیه الگوهای تیپ توزیع زمانی بارش به روشهای میانگین ، احتمالاتی و میانه مورد بررسی قرار گرفت . الگو های حاصل از کاربرد روشهای مختلف با الگو های تیپ ‭SCS ‬مورد مقایسه قرار گرفت.از آنجاییکه در ‮‭28‬ ایستگاه مورد بررسی برای بارشهای با تداوم ‮‭24‬ ساعته به غیر از دو ایستگاه در آذربایجان غربی در سایر ایستگاهها رگباری با این تداوم وجود نداشت. برای این منظور جهت مقایسه با الگوی تیپ ‭SCS ‬فقط این دو ایستگاه در شمال استان آذربایجان غربی مورد توجه قرار گرفت ، که نشان از عدم همخوانی این الگو ها با الگو های تیپ می باشد. کلید واژه ها: الگوی توزیع زمانی بارش ، الگوی تیپ ، بارش طراحی ، برآورد سیلاب ،ایستگاههای باران سنجی ثبات ، شمالغرب ایران