بررسی آفات و بیماریهای گونه های مختلف آویشن ‭(Thymus spp) ‬در ایران (چهارمحال وبختیاری)

جنس‭Thymus ‬یکی از بزرگ ت رین و مشهورترین جنس های تیر نعناییان است که در طب سنتی مورد استف اده ق رار می گیرد. این جنس دارای چند گونه در ایران است. باتوجه به اهمیت گیاه آویشن، عوامل خسارت زای این گیاه دارویی(آفات و بیماری ها) تاکنون دراستان چهار محال و بختیاری مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفته است. لذا آفات و بیماری های گونه های مختلف آویشن در شرایط صحرایی و رویشگاه های طبیعی و نیز مزارع دراین استان موردبررسی قرارگرفت و نسبت به شناسایی آنها اقدام شد. شش سایت صحرایی در قرق چارطاق اردل،قرق برجویی، قرق ماربر هرچگان، تنگ صیاد، کرسنک و گردنه رخ که از مناطق انتشار آویشن و رویشگاه های طبیعی گونه های آویشن در استان بود انتخاب و مطالعه صحرایی در این مناطق انجام گردید.گونه های آویشن مورد مطالعه در شرایط صحرایی شامل دو گونه ‭Thymus kotschyanus Boiss.& Hohen. ‬و ‭T.daenensis subsp.daenensis Celak. ‬بودند. مزارع آویشن استان واقع در لارک بن، دشت زری کوهرنگ، چشمه علی له دراز، سوادجان، شهرکیان مورد بازدید قرار گرفت. نمونه برداری هایی نیز از روی آویشن های ‭T.vulgaris L ‬موجود در کلکسیون گیاهان دارویی بلداجی انجام گردید. گونه آویشن زراعی در استان‭T.vulgaris ‬بود. پس از جمع بندی نسبت به شناسایی آفات و بیماری های آویشن اقدام شد. مهم ترین شته شناسایی شده در طرح ‭Koch Aphis serpylli Homoptera: Aphididae)) ‬بودکه روی آویشن‭T.daenensis ‬خسارت می زد. هم چنین تعداد معدودی شته ‭.Das Protoaphis carthami ‬ازروی آویشن ‭T.daenensis ‬جمع آوری شد که تا کنون از روی آویشن گزارش نشده بود.گونه ‭Thrips tabaci Lindeman(Thysanoptera:Thripidae) ‬از روی آویشن ‭T.vulgaris ‬و ‭T.daenensis ‬جمع آوری و شناسایی گردید. کنه تار عنکبوتی ‭Tetranychus urticae Koch (Acari:Tetranychidae) ‬نیز در زمره آفات آویشن استان می باشد که از روی آویشن‭. T.vulgaris L ‬جمع آوری شد. مهم ترین عوامل بیماری زای آویشن در این استان بیماری های پژمردگی و بوته میری که هم روی گونه های زراعی و هم وحشی مشاهده شد. جدا سازی عامل پژ مردگی در محیط کشت نشان داد، عامل گونه ‭Fusarium oxysporum Schltd. (Moniliales:Moniliaceae) ‬بود. اثبات بیماری زایی گونه روی آویشن ‭T.vulgaris ‬مثبت بود. علاوه بر بوته میری، زنگ آویشن با نام علمی‭Puccinia serpylli lindr. (Uredinales: Pucciniaceae) ‬از روی‭T.daenensis subsp.daenensis ‬شناسایی شد. سفیدک پودری آویشن هم روی‭T.daenensis subsp.daenensis ‬مشاهده شد که گونه آن ‭(Erisiphales:Erisiphaceae) Golovinomyces biocellatus (Ehrenb.) V.P. Gelyuta s ‬تشخیص داده شد. هم چنین نماتد‭Meloidogyne javanica Treub (Thylenchida:Heteroderidae) ‬از روی هر سه گونه آویشن شناسایی شد. نتایج بدست آمده از شناسایی علف های هرز نشان داد پنج گونه علف هرز مهم ترین علف های هرز مزارع آویشن در استان را تشکیل می دهند. واژه های کلیدی: آویشن، آفات، بیماری ها، خسارت، چهارمحال و بختیاری