بررسی تغییرات فصلی تولید و مصرف گیاهان مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران -کرمان

میزان تولید علوفه گونه های مرتعی و میزان مصرف دام از این گونه ها در ماههای مختلف فصل چرا در مدیریت مراتع از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. با اطلاع از تولید هر گونه و سهم هر گونه در تولید مرتع و نیز آگاهی از میزان مصرف دام از این گونه ها که می تواند معرف خوشخوراکی گونه های مورد نظر باشد می توان بطور دقیق تری ظرفیت یک مرتع را محاسبه نمود. در این تحقیق میزان تولید و مصرف 8 گونه مهم مرتعی و همچنین گونه های یکساله (اعم از گندمی و پهن برگ علفی) در سایت مرتعی دهنو در استان کرمان که در مسیر بردسیر به سیرجان قرار دارد از سال ‮‭1386‬ تا ‮‭1389‬ بمدت 4 سال با احداث یک محدوده قرق یک هکتاری اندازه گیری شد. تولید در داخل قرق و از اول فصل رویش و مصرف در بیرون قرق و در شرایط چرای دام، با شروع فصل چرا با فواصل یکماه اندازه گیری شد. اندازه گیری تولید و مصرف در پایه های متوسط گونه های مختلف انجام گرفت. براساس داده های بدست آمده میزان تولید تجمعی و تولید نسبی همچنین مصرف تجمعی و مصرف نسبی گونه های مذکور محاسبه و با تجزیه داده های حاصله با نرم افزار آماری ‭SAS ‬روند تولید و مصرف هر کدام از گونه های مذکور مشخص شد .نتایج نشان داد که درسال دوم کمترین مقدار علوفه تولید شد که حدود ‮‭43‬ درصد علوفه سال اول بودکه بیشترین مقدار تولید علوفه را داشت . سهم گندمیان در تولید مرتع بالا بود ودر متوسط چهار سال حدود ‮‭40‬ درصد علوفه مرتع توسط سه گونه ‭Stipa barbata ‬، ‭Oryzopsis holciformis ‬و ‭Poa sinaica‬تولیدگردید. حدود ‮‭5.40‬ درصد علوفه تولید شده نیز به گونه ‭Artemisia sieberi ‬تعلق داشت و سهم تولید چهار گونه در تولید مرتع در مجموع ‮‭8.18‬ درصد بود . در متوسط چهار سال اوج تولید مرتع در فروردین ماه بود و تولید در ماههای بعدی روند نزولی داشت. بیش از ‮‭90‬ درصد گونه ها در فروردین ماه و اردیبهشت ماه بیشترین مقدار علوفه خود را تولید نمودند. در گونه های گندمی چند ساله ‭(Stipa barbata ‬، ‭Oryzopsis holciformis ‬و ‭Poa sinaica) ‬بیشترین مقدارتولید علوفه در ماههای فروردین و اردیبهشت بود . بطورمتوسط ‮‭9.67‬ درصد از تولید مرتع توسط دام استفاده شد. در بیش از ‮‭90‬ درصد گونه ها بیشتر از ‮‭50‬ درصد علوفه تولید شده مصرف شد که در سه گونه از آنها تقریبا" همه علوفه تولید شده مورد استفاده دام قرار گرفت . سهم بیشتری از علوفه مصرف شده مرتع در ماههای اردیبهشت و خرداد بود . علوفه گونه های مورد تمایل دام زودتر مصرف شدند بطوریکه ‮‭70‬ تا ‮‭75‬ درصد از کل علوفه مصرف شده گونه های ‭(Stipa barbata ‬، ‭Oryzopsis holciformis ‬و ‭Poa sinaica ) ‬در دوماه فروردین و اردیبهشت مورد استفاده دام قرار گرفت . برعکس در گونه های ‭Artemisia sieberi‬، ‭Dendrostellera lessertii ‬و ‭Euphorbia densa ‬سهم بیشتری از علوفه درماههای مرداد و شهریور مورداستفاده قرار گرفتند.. کلمات کلیدی: مرتع، تولید علوفه، مصرف علوفه، استان کرمان ، دهنو