بررسی تغییرات فصلی تولید و مصرف گونه های مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (گلستان- تیل آباد)

بمنظور بررسی تغییرات تولید و مصرف گیاهان مرتعی درطول فصل رویش و چرا، سایت تیل آباد گلستان که معرف منطقه نیمه خشک می باشد، انتخاب گردید. تولید در داخل قطعه محصور و مصرف در بیرون این قطعه که تحت چرای دام بود، طی سالهای ‮‭1386‬ تا ‮‭1389‬ اندازه گیری شد. مرتع تیل آباد از آذر ماه تا اوایل فروردین مورد استفاده دام سبک به خصوص گوسفند قرار می گیرد، در حالی که رویش عمومی گیاهی از اوایل اسفند تا مهر ماه ادامه دارد. یعنی در واقع تولید علوفه در فصل گرم و ورود دام به مرتع و سپس مصرف علوفه، در فصل سرد صورت می گیرد. نتایج بررسی نشان داد، در اواخر زمستان غالب گونه ها رشد خود را شروع کرده و در این زمان منبع تغذیه دام در مرتع، علوفه تازه روییده گونه هایی نظیر ‭Poa buobosa‬، ‭Festuca ovina‬، ‭Artemisia sieberi‬، ‭Stipa barbata ‬و گونه های یکساله می باشد. تولید علوفه در سالهای بررسی نوسان داشت. میانگین تولید چهار ساله حدود ‮‭342‬ کیلوگرم در هکتار بود که بیش از ‮‭80‬ درصد آن به گونه ‭Artemisia sieberi ‬تعلق داشت. تولید علوفه در سال کم تولید حدود ‮‭70‬ درصد سال پرتولید بود. بطور متوسط بیشترین مقدار علوفه در سه ماه اسفند تا اردیبهشت تولید شد (به ترتیب 5/،‮‭24/3 28‬ و ‮‭26‬ درصد) سهم ماههای خرداد و تیر به ترتیب ‮‭18/6‬ و ‮‭1/8‬ درصد بود. میزان مصرف در سال ‮‭1389‬ تقریبا دو برابر سال ‮‭1387‬ بود. بطور متوسط حدود ‮‭48‬ درصد علوفه تولید شده مورد استفاده دام قرار گرفت که در سالهای مختلف بین ‮‭40‬ تا ‮‭57‬ درصد در نوسان بود. بر اساس میانگین مصرف چهارساله، ‮‭14/8‬ درصد مصرف در اسفند، ‮‭14/7‬ درصد در فروردین، ‮‭44/9‬ درصد در آذر، ‮‭14/7‬درصد در دی و ‮‭10/9‬ درصد در بهمن ماه اتفاق افتاد. به عبارت دیگر تنها حدود ‮‭29‬ درصد مصرف کل، از حدود ‮‭54‬ درصد علوفه سبز تولید شده در اسفند و فروردین بعمل آمد و ‮‭71‬ درصد بقیه مصرف، از علوفه خشک مرتع بود. واژه های کلیدی: گیاهان مرتعی، تولید، مصرف، تیل آباد، استان گلستان