گزارش معرفی رقم جدید گندم نان (ریژاو‭) PATO/CAL/3/7C//Bb/CNO/5/CAL//CNO/Sn64/4/CNO//Bad/DAR/3/KL/6/Sabalan TCI97AP-310-OPA-OMAR-OMA-1MAR-OMAR ‬جهت کشت در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی

درایران تنش خشکی به عنوان مهمترین عامل محدود کننده تولیدات زراعی مطرح است بخش زیادی از اراضی زیر کشت گندم در ایران در مناطق خشک ونیمه خشک قرار گرفته است. بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات کشاورزی دیم همواره سعی درانتخاب ومعرفی ارقام مناسب برای تحمل شرایط تنش خشکی را دارد. این لاین ‭(PATO/CAL/‬‮‭7/3‬‭C//Bb/CNO/‬5‭/ CAL//CNO/Sn‬‮‭4/ 64‬‭/CNO //Bad /DAR/‬3‭/KL/‬6‭/Sabalan TCI‬‮‭97‬‭AP-‬‮‭310‬‭-OPA-OMAR-OMA-‬1‭MAR-OMAR) ‬در سال ‮‭1378-79‬ در قالب خزانه نسل های در حال تفکیک بین المللی ارسالی از ایکاردا ( نسل F3 ) در مراغه بر اساس دارا بودن ویژگی های زراعی مناسب، انتخاب شد. ادامه مراحل بررسی در نسلهای در حال تفکیک تا رسیدن به خلوص در همان ایستگاه ادامه یافت. در سال ‮‭82-83‬ در آزمایش مقدماتی مقایسه عملکرد در مراغه نسبت به ارقام شاهد برتری داشت به طوری که میانگین عملکرد دانه لاین جدید و رقم آذر2 به ترتیب ‮‭3538‬ و ‮‭3083‬ کیلوگرم در هکتار بود. در سال زراعی ‮‭83-84‬ لاین جدید در قالب آزمایش پیشرفته مقایسه عملکرد ‭(BWYT-A) ‬در ایستگاه های تحقیقات کشاورزی دیم مراغه و سرارود ارزیابی گردید. در طی 5 سال در چندین آزمایش مقایسه عملکرد و یکنواخت سراسری در مقایسه با ارقام شاهد سرداری و آذر-2 برتری قابل توجهی داشت. در کل آزمایشهای اجرا شده در داخل ایستگاه سرارود و در شرایط دیم میانگین عملکرد دانه لاین جدید و ارقام سرداری و آذر2 به ترتیب ،‮‭2216 2584‬ و ‮‭2238‬ کیلوگرم در هکتار بود که به ترتیب‮‭17‬ و‮‭15‬درصد برتر از شاهدهای سرداری و آذر- 2بوده است. بررسی عملکرد دانه لاین جدید به همراه ارقام سرداری و آذر-2 در مزارع کشاورزان استان کرمانشاه طی سال های زراعی ‮‭85-86‬ تا ‮‭87-88‬ نشان داد که میانگین عملکرد لاین جدید و ارقام سرداری و آذر-2 به ترتیب ،‮‭1298 2123‬ و ‮‭1454‬ کیلو گرم در هکتار بود که لاین جدید ‮‭64‬ درصد نسبت به سرداری و ‮‭46‬ درصد نسبت به آذر2 برتری عملکرد داشت. نتایج مقایسه عملکرد دانه لاین جدید با رقم اوحدی نشان داد که میانگین عملکرد دانه لاین جدید و رقم اوحدی در ایستگاههای تحقیقاتی سرارود، ایلام و شیروان در طی سه سال زراعی‮‭1386-89‬ به ترتیب ‮‭2861‬ و ‮‭2466‬ کیلوگرم در هکتار بود که لاین جدید نسبت به رقم اوحدی ‮‭16‬ درصد برتری داشت.این لاین دارای تیپ رشد بینابین و نیمه مقاوم به سرمای زمستانه و سرمای دیررس بهاره در مناطق معتدل سرد است . سنبله این لاین ریشکدار و رنگ دانه آن کهربایی با مقطع شیشه ای و متوسط وزن هزار دانه آن حدود ‮‭35‬ گرم است. این لاین مقاوم به ورس و ریزش دانه نیز می باشد. بر اساس نتایج حاصله، لاین جدید از معیار های کیفی (نانوایی) به ارقام شاهد برتری داشته و در زمره ژنوتیپهای پایدار از نظر تولید عملکرد دانه قرار دارد و پایداری تولید آن نسبت به ارقام شاهد بسیار بیشتر بوده و ‮‭10‬ روز نسبت به ارقام شاهد زودرس تر می باشد. به همین دلیل تنش خشکی آخر فصل را بهتر تحمل نمود و دانه های آن کمتر باد زده میگردند. همچنین بدلیل زودرسی نسبت به آفت سن گندم نیز مقاومتر از ارقام شاهد است. لذا لاین جدید به دلیل دارا بودن ویژگیهای مهم زراعی و پارامترهای خوب کیفی، مقاومت به تنش های محیطی و بیماری زنگ زرد برای معرفی جهت کاشت در دیمزارهای مناطق معتدل کشور انتخاب گردیده است.