بررسی اثرات متقابل ارقام گندم در کارایی لارو کفشدوزک هفت نقطه ای جهت کنترل شته سبز گندم با استفاده از روش ‭Real time PCR‬

هدف از اجرای تحقیق حاضر تعیین اثرات مقاومت ژنوتیپ های گندم بر پارامترهای زیستی شته سمی، میزان هضم پذیری ‭DNA ‬ی شته در معده شکارگر و همچنین ترجیح شکارگر بود. بدین منظور در آزمایش اول اثر شش ژنوتیپ (رقم) انتخابی گندم شامل گونه ی قدیمی گندم اینکورن و پنج ژنوتیپ گندم ایرانی (آزادی، امید، مرودشت، پیشتاز و مغان 2) تحت شرایط کنترل شده روی پارامترهای زیستی شته سمی غلات ‭Schizaphis graminum ‬بررسی شد. در آزمایش دوم اثر ژنوتیپ های گندم بر نیمه عمر ‭DNA ‬شته سمی غلات در معده کفشدوزک هفت نقطه ای ‭Coccinella septempunctata ‬در زمان های مختلف پس از تغذیه بررسی شد. در آزمایش سوم اثرات متقابل مقاومت ژنوتیپ های گندم و میزان ترجیح کفشدوزک هفت نقطه ای در کنترل شته تغذیه شده بر روی ژنوتیپ های مختلف با استفاده از روش ‭Real- time PCR ‬مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمایش اول نشان داد که شته های تغذیه شده بر روی ژنوتیپ اینکورن دارای کمترین میزان ‭rm ‬و طولانی ترین دوره رشد و نمو پورگی (‮‭10/7‬ روز) در مقایسه با شته های پرورش یافته روی ژنوتیپ های ایرانی برخوردار بودند. نرخ خالص زادآوری ‭(R‬0) بین‮‭28/7‬ روی اینکورن تا ‮‭63/9‬ روی مغان 2 متغیر بود. بیشترین و کمترین نرخ متناهی افزایش جمعیت ( ) به ترتیب روی مغان 2 (‮‭1/4‬) و اینکورن (‮‭1/3‬) به دست آمد. همچنین طولانی ترین میانگین مدت زمان نسل ‭(T)‬، مدت زمان دو برابر شدن جمعیت ‭(DT)‬، کمترین درصد زنده مانی پوره ها (5/%‮‭79‬) و کمترین میزان زادآوری (‮‭35/7‬ پوره/ ماده) شته سمی روی ژنوتیپ اینکورن به دست آمد. بر اساس این نتایج، ژنوتیپ اینکورن به عنوان ژنوتیپ بسیار مقاوم، ژنوتیپ های آزادی، امید، مرودشت به ترتیب به عنوان ژنوتیپ های مقاوم، نیمه مقاوم و نیمه حساس و ژنوتیپ های مغان 2 و پیشتاز به عنوان ژنوتیپ های حساس در نظر گرفته شدند. در آزمایش دوم، چهار ژنوتیپ حاصل از آزمایش اول، شامل اینکورن (بسیار مقاوم)، آزادی (مقاوم)، امید (نیمه مقاوم) و مغان 2 (حساس) انتخاب گردید. کفشدوزک های بالغ از شته های سمی غلات پرورش یافته روی هر یک از چهار ژنوتیپ گندم مورد آزمایش تغذیه کرده و سپس با ‭PCR ‬نیمه کمی و با استفاده از آغازگرهای مخصوص ژن میتوکندریایی سیتوکروم اکسیداز 2 ‭(COII)‬، برای ردیابی ‭DNA ‬شته سمی گندم در معده کفشدوزک هفت نقطه ای استفاده گردید. نتایج نشان داد که مقاومت گیاه میزبان بر رفتار شکارگری کفشدوزک هفت نقطه ای و نیز زمان ردیابی ‭DNA ‬شته سمی گندم تاثیر می گذارد. نیمه عمر ‭DNA ‬ی شته سمی گندم در معده کفشدوزک به ترتیب روی ژنوتیپ های اینکورن، آزادی، امید و مغان ،‮‭32 2‬/،‮‭604 3‬/،‮‭4/840 3‬ و ‮‭6/710‬ ساعت به دست آمد‭. DNA ‬شته های تغذیه شده روی ژنوتیپ های مقاوم تر گندم زودتر از ژنوتیپ های حساستر، بسته به وزن شته ها، ناپدید شدند. بنابراین، می توان چنین نتیجه گیری نمود که کفشدوزک تغذیه بیشتری از شته های سمی روی ژنوتیپ های مقاوم خواهد داشت. با توجه به نتایج حاصل از آزمایش دوم، ژنوتیپ های اینکورن، آزادی و مغان 2 جهت بررسی اثر این ژنوتیپ ها بر تعداد و وزن شته های خورده شده توسط کفشدوزک هفت نقطه ای با استفاده از روش ‭Real- time PCR ‬و استفاده از منحنی استاندارد انتخاب گردیدند. نتایج نشان داد که میانگین نسبی وزنی شته های سمی خورده شده توسط کفشدوزک روی ژنوتیپ های مختلف گندم با یکدیگر تفاوت معنی داری ندارد اما میانگین نسبی تعداد شته های خورده شده روی ژنوتیپ مقاوم اینکورن (‮‭14/77‬ عدد) بیشتر از ارقام امید (‮‭11 /09‬ عدد) و مغان 2 (‮‭7/41‬ عدد) به دست آمد. همچنین شکارگری کفشدوزک هفت نقطه ای بر روی گیاه مقاوم اینکورن به میزان ‮‭31‬ درصد و بر روی گیاه نیمه مقاوم امید به میزان ‮‭19‬درصد نسبت به گیاه حساس مغان 2 از جمعیت شته سمی گندم کاهش داد و با توجه به نتایج به دست آمده از نسبت ‭S/R (‬مقایسه نسبت تعداد شته ها در ژنوتیپ حساس به مقاوم گندم در حضور و عدم حضور کفشدوزک هفت نقطه ای) مشخص گردید که اثر متقابل ژنوتیپ مقاوم و نیمه مقاوم گندم و کفشدوزک هفت نقطه ای به عنوان عامل کنترل بیولوژیک مثبت بوده و در مدیریت تلفیقی شته سمی گندم می توان ژنوتیپ های مقاوم را توام با کفشدوزک هفت نقطه ای مورد استفاده قرار داد. واژهای کلیدی: لارو کفشدوزک هفت نقطه ای- شته سبز گندم(سمی) پرامترهای زیستی‭- Real time PCR