تدوین استانداردهای ارزیابی خسارت ناشی از تنش یخبندان در مراحل مختلف رشد در مزارع گندم آبی

تنش یخبندان یکی از مهم ترین تنش ها درتولید گندم بوده و همه ساله بخش قابل توجهی از اعتبارات صندوق بیمه محصولات کشاورزی برای تامین خسارت ناشی از وقوع این تنش صرف می شود. نظر به آنکه بر اساس قرار داد مقرر شد تا از انجام تحقیقات جدید پرهیز شود، این مطالعه به منظور جمع بندی نتایج تحقیقات موجود در داخل و خارج کشور و با هدف ارایه طریق جهت برآورد خسارت ناشی از خسارت یخبندان و تگرگ در مراحل مختلف نمو ، تعیین میزان حساسیت ارقام مختلف به تنش یخبندان و ارایه مصور علایم تنش یخبندان در مراحل مختلف نمو انجام شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که میزان خسارت یخبندان در گندم تابع عوامل متعدد محیطی و مدیریتی است ، ولیکن مهم ترین عامل مرحله نمو گندم و به خصوص مرحله انتقال از رویشی به زایشی می باشد. بیشترین حساسیت گندم به وقوع سرما مربوط به آن بخش از مراحل زایشی است که با گرده افشانی (در اواخر آبستنی یا ابتدای سنبله دهی) شروع می شود. در این مراحل، یخبندان های جزیی می توانند خسارت شدیدی را به گندم وارد نموده و عملکرد را کاهش دهند. در واقع اگرچه تحمل به یخبندان ارقام مختلف گندم با یکدیگر متفاوت است، اما این تفاوت مربوط به حداکثر میزان مقاومت آن ها ( که پس از سازگاری به سرما در مرحله پنجه دهی اتفاق می افتد) بوده و عمدتا با انتقال از مرحله رویشی به زایشی از بین می رود. نتایج این مطالعه همچنین نشان داد که عملکرد گندم در مرحله پنجه دهی حساسیت زیادی به تگرگ نداشته ؛ ولیکن با پیشرفت نمو ، حساسیت به تگرگ افزایش و در مرحله شیری شدن دانه به اوج خود می رسد. خسارت عملکرد ناشی از وقوع تگرگ در مرحله آبستنی تا رسیدگی متغیر بوده و بسته به شرایط محیطی متفاوت است . نظر به وجود روابط جبرانی بین اجزای عملکرد، خسارت ناشی از یخبندان و تگرگ ،تابعی از شرایط محیطی - مدیریتی آن مزرعه بوده و در مزارع مختلف بسیار متغیر می باشد. بر این اساس ارزیابی خسارت یخبندان و تگرگ باید به شیوه ای پویا و بر مبنای شواهد موجود در هر مزرعه ، روابط کم ی و جداول ارایه شده در متن، صورت گیرد. واژه های کلیدی: گندم- بیمه محصولات کشاورزی- افت عملکرد- یخبندان-تگرگ