هیدرولوژی، هیدروبیولوژی و آلاینده های طرح زیست محیطی در منطقه جنوبی دریای خزر

این طرح به بررسی روابط پارامترهای زیستی (فیتوپلانکتون، زیوپلانکتون، ماکروبنتوز و شانه دار ‭Mnemiopsis leidyi) ‬و پارامترهای غیر زیستی (پارامترهای محیطی، مواد مغذی و نیزآلاینده های زیست محیطی (نفتی، سموم کشاورزی، فلزات سنگین و دترجنت) درآب ورسوب در حوزه جنوبی دریای خزردر سال ‮‭1388‬ پرداخته است. نمونه برداری در چهار فصل (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) و در هشت نیم خط عمود بر ساحل در منطقه آستارا، انزلی، سفیدرود، تنکابن، نوشهر، بابلسر، امیر آباد و بندر ترکمن انجام گردید. نمونه ها از ایستگاههایی در اعماق 5 ، ،‮‭10‬ ،‮‭50 20‬ و ‮‭100‬ متر و لایه های مختلف جمع آوری گردید. در این مطالعه از روشهای پارامتریک و چند متغیره جهت نشان دادن ارتباط پارامترهای زیستی و غیرزیستی استفاده شده است. نتایج نشان داد که میانگین سالانه (خطای استاندارد‭SE =) ‬پارامترهای محیطی و مواد مغذی از قبیل دمای آب، شوری، ‭pH‬، شفافیت، درصداشباعیت، آمونیم، نیترات، ازت معدنی، ازت آلی، فسفرمعدنی، فسفرآلی و سیلیس محلول در لایه ‮‭20-0‬ به ترتیب برابر (‮‭32.0‬)‮‭82.17‬ (درجه سانتیگراد)، (‮‭10.0‬)‮‭35.11‬(گرم در لیتر)، (‮‭01.0‬)‮‭43.8‬ (متر)، (1)‮‭126‬(%)، (‮‭19.0‬)‮‭76.3‬ (میکرومولار)، (‮‭07.0‬)‮‭55.1‬ (میکرومولار)، (‮‭13.0‬) ‮‭81.4‬ (میکرومولار)، (‮‭66.0‬)‮‭88.29‬ (میکرومولار)، (‮‭01.0‬) ‮‭24.0‬ (میکرومولار)، (‮‭02.0‬) ‮‭62.0‬ (میکرومولار) و (‮‭22.0‬) ‮‭22.8‬ (میکرومولار) بوده است. همچنین میانگین سالانه (خطای استاندارد‭SE =) ‬آلاینده های زیست محیطی ترکیبات نفتی ‭(TPH)‬، سموم کشاورزی ‭(OCPs)‬، و دترجنت ‭(LAS) ‬در آب به ترتیب برابر (‮‭76.1‬) ‮‭33.12‬ (میکروگرم بر لیتر)، (‮‭90.0‬)‮‭85.2‬ (میکروگرم بر لیتر)، (‮‭003.0‬)‮‭048.0‬ (میلی گرم بر لیتر) بوده و میزان ترکیبات نفتی ‭(TPH)‬، سموم کشاورزی ‭(OCPs) ‬در رسوبات سطحی برابر (‮‭36.9‬)‮‭07.33‬ (میکروگرم بر گرم وزن خشک)، (‮‭34.0‬)‮‭64.2‬ (میکروگرم بر گرم وزن خشک) مشاهده گردید. در خصوص میانگین سالانه (خطای استاندارد‭SE =) ‬فلزات ‭Cd‬، ‭Pb‬، ‭Hg‬، ‭Ni ‬در آب به ترتیب برابر (‮‭01.0‬)‮‭01.4‬ (میکروگرم در لیتر)، (‮‭01.0‬) ‮‭64.0‬ (میکروگرم بر لیتر)، (‮‭1.0‬)‮‭00.15‬ (میکروگرم بر لیتر)، کمتر از حد تشخیص دستگاه ‭(ND) ‬و در رسوبات به ترتیب برابر (‮‭55.3‬)‮‭77.43‬ (میکروگرم بر گرم وزن خشک)، (‮‭29.0‬)‮‭13.0‬ (میکروگرم بر گرم وزن خشک)، (‮‭07.1‬)‮‭14.14‬ (میکروگرم بر گرم وزن خشک) و (‮‭06.0‬)‮‭07.0‬ (میکروگرم بر گرم وزن خشک) بوده است. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که میانگین سالانه (خطای استاندارد‭SE =) ‬تراکم پارامترهای زیستی: فیتوپلانکتون، زیوپلانکتون و شانه دار در لایه ‮‭20-0‬ به ترتیب برابر (‮‭12‬)‮‭143‬ (میلیون عددبرمترمکعب)، (‮‭700‬)‮‭6548‬ (عددبرمترمکعب) و(‮‭10‬)‮‭86‬ (عدد برمترمکعب) و زی توده به ترتیب برابر (‮‭41‬)‮‭548‬ (میلی گرم برمترمکعب)، (9)‮‭60‬ (میلی گرم برمترمکعب)و (‮‭65.0‬)‮‭06.5‬ (گرم بر مترمکعب) بوده است. همچنین میانگین سالانه (خطای استاندارد‭SE =) ‬تراکم پارامترهای زیستی: فیتوپلانکتون، زیوپلانکتون و شانه دار در زیر لایه ‮‭20‬ متر به ترتیب برابر (‮‭22‬)‮‭650‬ (میلیون عددبرمترمکعب)، (‮‭215‬)‮‭1102‬ (عددبرمترمکعب) و(3)‮‭12‬ (عددبرمترمکعب) و زی توده به ترتیب برابر (‮‭44‬)‮‭290‬ (میلی گرم برمترمکعب)، (3)‮‭13‬ (میلی گرم برمترمکعب)و (‮‭09.0‬)‮‭46.0‬گرم بر مترمکعب) بوده است. میانگین سالانه (خطای استاندارد‭SE =) ‬تراکم ماکروبنتوز به ترتیب برابر (‮‭460‬)‮‭5970‬ (عددبرمترمربع) و زی توده آن (‮‭10‬)‮‭44‬ (گرم برمترمربع) ثبت گردیده است. طبق اطلاعات این مطالعه طبقه بندی ستون آب در این حوزه براساس گرادیان دمایی استوار بوده و نقش شوری کم بوده است. همچنین براساس آزمون های یک و چند متغیره بر روی پارامترهای محیطی و مواد مغذی، چهار فصل کاملا"در حوزه جنوبی دریای خزر از همدیگر مجزا گردیدند. در این تحقیق روند غلظت نیتروژن نسبت به سالهای قبل افزایشی بوده در صورتی که میزان فسفر معدنی روند کاهشی را نشان داد. در نتیجه اکوسیستم به سمت محدودیت فسفری سوق پیدا کرده است. عدم محدودیت سیلیسی (غلظت کافی) در اکوسیستم خزری سبب گردید که شاخه باسیلاروفیتا در سه فصل بهار، پاییز و زمستان رتبه اول را در شاخه های غالب دارا گردد. اما در تابستان بعنوان گرم ترین فصل سال که بالاترین میزان فسفر معدنی در آن ثبت گردید، شاخه سیانوفیتا با بالاترین میزان تراکم، رتبه اول را در شاخه های غالب بدست آورد. تراکم زیو پلانکتون در فصول بهار و زمستان دارای حداکثر بوده و در فصول تابستان و پاییز یعنی در زمان تراکم بالای شانه دار حداقل گردید‭. M.leidyi ‬تاکنون زمان هایی را که دما و شوری در دریای خزر بالاتر بوده است را برای رشد و تکثیر ترجیح داده است، اما با توجه به نتایج آنالیز ‭PCA ‬و با در نظرگرفتن توان بالای سازگاری در این موجود، احتمال رشد و تکثیر این گونه در دمای پایین تر از حداقل دمای پاییز و شوری کمتر از حداقل شوری ) تابستان) وجود دارد. نتایج نشان داد که در زمان رشد وتکثیر شانه دار (فصول تابستان و پاییز)، از شش گروه اصلی زیوپلانکتون تنها دو گروه کوپه پودا و سیریپدیا (مروپلانکتون) غالب بوده و تراکم 4 گروه دیگر عمدتا" بدلیل مصرف بیشتر توسط شکارگر های مختلف و نیز سیکل زندگی به حداقل رسید. در واقع علاوه بر دینامیک جمعیت ‭M.leidyi ‬بعنوان یک عامل اصلی، برآیند بین فاکتورهای مختلف و موثر از جمله درجه حرارت، شوری، مواد مغذی، شکارگری و شکارشدن سبب تغییر در جمعیت زیو پلانکتون گردید. بر اساس نتایج آنالیز آماری، رفتارهای تغذیه ای گونه های زیوپلانکتون در فصول مختلف یکسان نبود وبشدت به ترکیب گونه ای و جمعیت فیتوپلانکتون بستگی داشت. به عبارت دیگر مرزبندی کلاسیک گونه های فیتوپلانکتون به گونه های ماکول وحساس، غیر ماکول و غیر حساس وگونه غیرماکول و حساس امکان پذیر نبود. نتایج