مطالعه نوسانات جمعیت گونه های خسارت زای ‭Heliothis/Helicoverpa (Lepidoptera: Noctuidae) ‬و عوامل زنده و غیرزنده کنترل کننده جمعیت آنها روی پنبه، نخود و گوجه فرنگی

در این پروژه که در سالهای ‮‭1386-1388‬ در استانهای آذربایجان غربی، تهران (ورامین)، خراسان رضوی (کاشمر)، خراسان شمالی، خوزستان (دزفول)، کردستان، گلستان، لرستان و مرکزی (خمین) به اجرا گذاشته شد جمعیت سه گونه شب پره خسارت زا بنامهای ‭Helicoverpa armigera‬، ‭Heliothis peltigera ‬و ‭Heliothis viriplaca ‬در مزارع پنبه، نخود و گوجه فرنگی در طول فصل رشد ردیابی گردید. نتایج نشان داد که بین داده های لاروی و حشرات کامل همبستگی با برازش بالا وجود دارد و شکار تله نوری می تواند بعنوان شاخصی مطمین جهت آنالیز تغییرات جمعیت بکار رود. در مجموع در طی سه سال، فراوانی نسبی گونه های ‭H. armigera ‬، ‭H. peltigera ‬و ‭H. viriplaca ‬شکار شده بترتیب ‮‭44‬/،‮‭0/32 0‬ و ‮‭0/24‬ بود. صرفنظر از نوع محصول، گونه ‭H. armigera ‬در مقایسه با دو گونه دیگر از یک غالبیت نسبی برخوردار بود. میانگین تعداد حشره کامل شکارشده در طول یک فصل در یک مزرعه برای پنبه، گوجه فرنگی و نخود بترتیب 3/،‮‭38/6 31‬ و ‮‭11/6‬ عدد ‮‭32 9/25‬،/3 ،‭H. armigera ‬و ‮‭7/5‬ عدد ‭H. peltigera ‬و 1/،‮‭1 0‬/،‮‭51/0 0‬ ‭H. viriplaca ‬بود. دو گونه ‭H. armigera ‬و ‭H. peltigera ‬رفتار مشابهی نشان دادند بطوریکه در تمام محصولات مورد مطالعه شکار گردیدند و میانگین شکار هفتگی آنها تفاوت معنی داری بین محصولات مختلف نشان نداد. هرچند خسارت متفاوت این آفات بر روی این محصولات رابطه مستقیمی با تعداد حشرات کامل شکارشده در طول فصل زراعی دارد. درحالیکه گونه ‭H. viriplaca ‬به غیر از نخود، در محصولات دیگر فقط در به مقدار بسیار ناچیز شکار گردید بطوری-که میانگین شکار هفتگی آن تفاوت معنی داری بین محصولات مختلف نشان داد. ازاینصرو میصتوان گفت که دو گونه ‭H. armigera ‬و ‭H. peltigera ‬آفت هر سه محصول پنبه، گوجه فرنگی و نخود بوده ولی خسارت آنها بر روی پنبه و گوجه فرنگی شدیدتر است در حالیکه گونه ‭H. viriplaca ‬آفت اصلی و اختصاصی حبوبات می باشد.