بررسی تغییرات فصلی تولید و مصرف گیاهان مرتعی در مراتع نمونه ‭5 ‬منطقه رویشی ایران (آذربایجان غربی-ارتفاعات ارومیه- قره باغ)

هر یک از گونههای مرتعی در ماههای فصل چرا و سال های مختلف تولید معینی دارد. دام چرنده نیز در هر مقطع از فصل چرا و سال های مختلف مقدار علوفه معینی مصرف می کند که بر حسب شرایط و نژاد های مختلف متفاوت می باشد. بدون شناخت خصوصیات تولیدی گیاهان و میزان مصرف علوفه یک مرتع در طول دوره چرا برنامهریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمیباشد. بمنظور بررسی خصوصیات رویشی، تولیدی و میزان مصرف علوفه گیاهان در مراحل مختلف فنولوژی توسط انواع دام این تحقیق در مراتع نیمه استپی قره باغ استان آذربایجان غربی واقع در ‮‭70‬ کیلومتری جاده ارومیه قره باغ بمدت 5 سال(‮‭1385-1389‬) اجرا شد. برای تعیین تولید کمی گونهها از روش قطع و توزین و برای تعیین مقدار مصرف با اندازهگیری قسمتهای مصرف شده هر گونه در خارج پلات با موجودی همان قسمت در داخل پلات استفاده شداطلاعات تولید در 6 ماه و مصرف در 5 ماه در فصل چرا و بمدت 4 سال جمع آوری شد. نتایج نشان داد که بین گونه های مرتعی از نظر درصد تولید و مصرف تفاوت زیادی در ماههای فصل رشد و فصل چرا و همچنین در سالهای مورد بررسی وجود دارد. بطورکلی می توان در مورد بیشترین و کمترین مقدار تولید چنین نتیجه گرفت که در مورد اکثر گونه ها بیشترین مقدار تولید در سال ‮‭89‬ و ‮‭86‬ که سالهای ترسالی و کمترین میزان تولید نیز در سال ‮‭87‬ که سال خشکسالی بوده، رخ داده است. در مورد بیشترین مقدار مصرف نیز همان طور که بیشترین مقدار تولید در سال ‮‭89‬ و سپس ‮‭86‬ بوده است بیشترین مقدار مصرف نیز در مورد همه گونه ها به جز ‭Teucrium polium ‬در سال ‮‭89‬ و سپس ‮‭86‬ اتفاق افتاده است نتایج حاصل از آزمون دانکن برای تولید علوفه سالهای مورد بررسی نشان داد که، میانگین تولید علوفه سالیانه برای سه سال اول معنی دار نبوده و در یک گروه ‭(B) ‬قرار گرفته اند وسال چهارم با میانگین ‮‭8/67‬ کیلوگرم در هکتار بیشترین مقدار را داشته و در گروه اول ‭(A) ‬قرار گرفته است. براساس آزمون دانکن میانگین مصرف علوفه سالیانه برای سال چهارم و اول به ترتیب با ‮‭6/04‬ و ‮‭5/26‬ کیلوگرم در هکتار بالاترین مصرف علوفه را در طی سال های اجرای طرح داشتند و در گروه اول ‭(A) ‬و دوم ‭(B) ‬قرار گرفتند در طی سالیان اجرای طرح و در طی شش ماه تولید علوفه ( بیوماس ) سه ماه اول جزو ماههایی با میانگین تولید بالای علوفه بوده در حالیکه سه ماه پایانی جزو ماههایی با متوسط تولید پایین علوفه بوده اند بطوری که بیشترین مقدار تولید مربوط به ماه دوم با ‮‭11/97‬کیلوگرم در هکتار بوده و در گروه ‭(A) ‬قرار گرفته است و کمترین این مقدار مربوط به ماه ششم (شهریور) با متوسط تولید ‮‭36‬/. کیلوگرم در هکتار بوده است و ماه دوم با میانگین مصرف ‮‭13/8‬ کیلوگرم در هکتار دارای بالاترین میزان مصرف درماههای فصل چرا بود و در رده اول ‭(A) ‬قرار گرفت واژه های کلیدی: تولید علوفه، مصرف علوفه، قره باغ، درصد بهره برداری ، ظرفیت مرتع