بررسی تغییرات فصلی تولید و مصرف گیاهان مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (سایت کوهستانی الموت قزوین)

هر یک از گونههای مرتعی در ماه های فصل چرا و سال های مختلف، تولید معینی دارد. دام چرنده نیز در هر مقطع از فصل چرا و سال های مختلف مقدار علوفه معینی مصرف میصکند که برحسب شرایط و نژادهای مختلف متفاوت میصباشد. بدون شناخت خصوصیات تولیدی گیاهان و میزان مصرف علوفه یک مرتع در طول دوره چرا، برنامهریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمیباشد. به منظور بررسی خصوصیات رویشی و تولیدی و میزان مصرف علوفه گیاهان در مراحل مختلف رویشی توسط دام، طرح حاضر به مدت پنج سال (‮‭1385-89‬) در سایت کوهستانی الموت به اجرا گذاشته شد. بدین منظور از ابتدای فصل رویش تولید علوفه گونه ها در داخل فطعات محصور و علوفه باقیمانده آنها در عرصه های چرا شده توسط دام، با فواصل یک ماهه برداشت شده و از تفاضل آن ها، میزان مصرف از هر گونه تعیین شد. این کار تا خروج دام از مرتع ادامه یافت. سرانجام به منظور تاثیر سالصهای مورد مطالعه و ماهصهای برداشت بر تولید و مصرف گونهصهای تحت بررسی در منطقه مورد مطالعهص، اعداد و ارقام حاصل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که سال دوم کمترین مقدار علوفه تولید شدکه حدود ‮‭75‬ درصد علوفه سال اول بود که بیشترین مقدار تولید علوفه را داشت. سهم گندمیان در تولید مرتع نسبتا بالا بود و در متوسط چهار سال حدود ‮‭45/6‬ درصد علوفه مرتع توسط 5 گونه‭Festuca ovina‬، ‭Agropyron intermedum‬، ‭Agropyron trichophorum‬، ‭Bromus tomentellus‬،‭Festuca ovina ‬و ‭Dactylis glomerata ‬تولید شد. در متوسط چهار سال اوج تولید مرتع در خرداد ماه بود و تولید در ماهصهای بعدی تا ماه شهریور روندی نزولی داشت. بیش از ‮‭72‬ درصد گونه ها در دو ماه اردیبهشت و خرداد بیشترین مقدار علوفه خود را تولید نمودند. تنها گونه ‭Cousinia calocephala ‬بیشترین مقدار علوفه در تیر ماه تولید شد. بطور متوسط حدود ‮‭47‬ درصد از تولید مرتع توسط دام استفاده شد. در ‮‭50‬ درصد گونه ها بیش از ‮‭60‬ درصد علوفه تولید شده مصرف شد که سهم بیشتری از علوفه مصرف شده مرتع در ماه خرداد و یا دو ماه خرداد و تیر بود. علوفه گونه های مورد علاقه دام زودتر مصرف شدند بطوریکه بیش ‮‭88‬ درصد از کل علوفه مصرف شده گونه های ‭Astragalus demavandicus‬، ‭Astragalus citrinus‬، ‭Stachys lavandulifolia ‬و ‭Veronica orientalis ‬در دو ماه خرداد و تیر مورد استفاده دام قرار گرفت. بر عکس در گونه های ‭Artemisia aucheri‬، ‭Cousinia esfandiarii ‬،‭Verbascum speciosum ‬و ‭Eryngium billardieri ‬سهم بیشتری از علوفه در مرداد ماه استفاده شد. کلمات کلیدی: مرتع، تولید علوفه، مصرف علوفه، استان قزوین