پایش کشند قرمز در خلیج فارس و دریای عمان

شکوفایی جلبکی ناشی از گونه ‭Cochlodinium polykrikoides ‬در آب های خلیج فارس برای اولین بار در مهرماه سال ‮‭1387‬ مشاهده شد. این پدیده از تنگه هرمز شروع و سپس به قسمت های شمالی گسترش پیدا کرده و اکثر نواحی خلیج فارس را در برگرفت. این تحقیق در جهت تکمیل مطالعات گذشته در چهار استان خوزستان، بوشهر ، هرمزگان و سیستان و بلوچستان از مرداد ‮‭89‬ لغایت مرداد ‮‭90‬ انجام گردید. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات فیتوپلانکتون، زیوپلانکتون، مواد مغذی، اکسیژن محلول، درجه حرارت آی، شفافیت آب و کلروفیل ‭a ‬در آب های ساحلی استان جنوبی کشور در رابطه با بلوم جلبکی میباشد. گزارش نهایی پروژه ملی پایش کشند قرمز در خلیج فارس و دریای عمان در چهار بخش تدوین گردیده است: بخش اول استان بوشهر: در طول این دوره مطالعاتی شکوفایی جلبکی مضر در ایستگاه های ساحلی استان بوشهر رخ نداده است و فراوانی گونه های شناسایی شده در حد اعلام شکوفایی نمی باشد. هم چنین ‭C. polykrikoides‬، عامل شکوفایی جلبکی مضر سال ،‮‭1387‬ در نمونه های مورد بررسی از همان ایستگاههای درگیر شکوفایی در سال ‮‭1387‬ مشاهده نشد. در مجموع تنوعی از سه گروه باسیلاریوفیسه، دینوفیسه و سانوفیسه در سه ایستگاه جنوبی استان (عسلویه، دیر و کبگان) با تراکم کمتر دیده شد. با توجه به نتایج بدست آمده از مقدار شاخص شانون در این بررسی در ایستگاههای نایبند و بوشهر کمترین و در ایستگاههای دیر، عسلویه و تا حدودی ایستگاه کبگان، بیشترین مقدار تنوع بدست آمد اما در مجموع تنوع فیتوپلانکتون ها در آبهای استان بوشهر نسبت به سالهای قبل کم ارزیابی می شود. بخش دوم استان خوزستان:در طی این مدت پدیده بلوم جلبکی در سواحل خوزستان رخ نداده و فراوانی گونه های شناسایی شده در حد اعلام بلوم و شکوفایی نمی باشند. دامنه تغییرات نوترینت ها نیز در محدوده نرمال آبهای دریایی بوده و بر اساس نسبت ‭N:P ‬محاسبه شده در تمامی ماه ها این نسبت پایین تر از نسبت ‮‭1:16‬‭)Redfield) ‬بوده و لذا میزان نیتروژن در ایستگاههای مطالعه شده محدود کننده بوده است و شرایط برای بروز کشند مهیا نبوده است. تنوعی از گونه های دینوفلاژله ولی با تراکم پایین نسبت به سالهای گذشته مشاهده شده است که پتانسیل حضور این گونه ها ، در صورت قرار گرفتن در شرایط پر غذایی امکان رشد سریع و بروز بلوم را هشدار میدهد. .از طرفی با توجه به ماهیت دینامیکی جریانات آبی در سواحل خوزستان، جریانات جزرومدی و اختلاط ستون آب و کدورت بالای آب شرایط مناسب برای ایجاد پدیده بلوم مهیا نشده است و اگر مواردی نیز از بلوم و تغییر رنگ آب خصوصا در سواحل غربی کانال خورموسی و در نزدیکی منطقه خورموسی رخ داده ، بسیار ناپایدار بوده و در مدت کوتاهی ناپدید شده است. همچنین منطقه از نظر تنوع گروههای ماکرو و میکرو زیوپلانکتون غنی بوده بطوریکه طی چند سال اخیر بدلیل احداث چراگاه های مصنوعی در سواحل شرقی استان طیف متنوعی از انواع لارو سخت پوستان عالی ، خارپوستان ، مرجانها و اسفنجها شناسایی شده اند که این خود موید حضور فراوان جمعیت مصرف کننده فیتوپلانکتونها در منطقه مورد مطالعه است در این مطالعه بیشترین تراکم گونه های سمی دینوفلاژله در نزدیکی مناطق مهم اقتصادی ‮‭25.25‬‭) N:P) ‬بوده است. که مرتبط با استفاده از کود حیوانی، احتراق فاضلابها و سوختها بوده و فقط از راه کنترل یوترفیکاسیون انجام می شود. بخش سوم استان هرمزگان: نتایج بدست آمده از این مطالعه به روشنی نشان داده اند که گروه دیاتومه ها و به دنبال آن دینوفلاژه ها بالاترین درصد فراوانی پلانکتون گیاهی را در تمامی مناطق مورد مورد بررسی تشکیل داده اند. بیشینه تراکم پلانکتون گیاهی در فصول تابستان و زمستان بدست آمده است. اگرچه در این مطالعه تراکم دیاتومه ها در بیشتر مناطق به عنوان گروه غالب پلانکتونی دیده شده اند اما هیچگونه مرگ و میر آبزیان مشاهده نگردیده است، چراکه، دیاتومه ها به خودی خود برای آبزیان سمی نمی باشند اما شکوفایی برخی از گونه های آن زمانی که به حد بلوم برسد می توانند مضر باشد.در این مطالعه میزان ماده مغذی فسفر در بخش مرکزی و همچنین میزان نیتروژن در بخش شرقی در فصل زمستان نسبت به دیگر فصول بالاتر بوده، از اینرو شاهد گونه کوکلودینیوم بیشتر در بخش مرکزی و در فصل بهار (فروردین ‮‭1390‬) و بدنبال آن در بخش شرقی و تابستان (شهریور‮‭89‬) بوده ایم. بخش چهارم استان سیستان و بلوچستان : نتیجه و بررسی پراکنش فیتوپلانکتونها در آبهای ساحلی دریای عمان نشان داد که زمانی که کشنده سرخ در خلیج فارس اتفاق می افتد می تواند از طریق مختلف به سواحل ایرانی دریای عمان هم گسترش یابد پدیده کشند قرمز خلیج فارس و دریای عمان ‮‭1387-1388‬ در سواحل ایرانی و سواحل عربی خسارت اقتصادی و اجتماعی زیادی را برای شهرهای ساحلی اکوسیستمهای دریایی به همراه داشت. این بلوم پلانکتونی که عامل به وجود آورنده آن سمی نبوده و به خاطر شدت و دوام و گستردگی آن خسارت زیادی را به بار آورده است. با این بررسی مشخص گردید که علاوه بر ‭C. polykrikoides ‬که در آبهای این منطقه ساکن شده است حداقل ‮‭13‬ گونه فیتوپلانکتونی در آبهای این منطقه حضور دارند که بعضی از آنها پتانسیل تولید سموم قوی را دارند که علاوه بر آبزیان برای انسان هم کشنده است. به طور مرتب در آبهای ساحلی سیستان و بلوچستان به خصوص بعد از اتمام دوره مانسون جنوب شرقی در آبان و آذر بلوم می کند که معمولا خسارت و صدمه جدی به موجودات تا کنون به همراه نداشته است. این بلوم هشداری بود که بیانگر این بود که موجوداتی که خود از تولید کنندگان اولیه هستند گاهی می توانند بسیار خطرناک و زیان بار باشند کلمه کلیدی: بلوم، خلیج فارس و دریای عمان، ‭Cochlodinium ‬، نوترینت