گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی بررسی اثر پرایمینگ بذر بر میزان جوانه زنی، سبز شدن و عملکرد گندم زمستانه

به منظور تاثیر پرایمینگ بذر بر جوانه زنی و وضعیت رشد گیاهچه گندم دیم آزمایشی بصورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی با 4 تکرار درسال های ‮‭1386 - 89‬ در آزمایشگاه بذر، شرایط کنترل شده و مزرعه موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال،کرج اجرا گردید. در شرایط آزمایشگاه فاکتورها شامل رقم در دو سطح( آذر2 و سرداری- ‮‭101‬ )و تیمارهای پرایمینگ بذر در هفت سطح( شامل، ‭PEG ‬‮‭600010‬% ، ‭ PEG ‬‮‭600020‬% ، ‭kcl‬2% ، ‭kcl‬4% ، ‮‭0/5‬‭% KH‬2‭PO‬4، 1‭% KH‬2‭PO‬4 ، آب) و شاهد و مدت زمان پرایمینگ بذر در سه سطح( ‮‭24 12‬، و ‮‭36‬ ساعت) و درجه حرارت در سه سطح( ،‮‭20‬ ،‮‭28 23‬ بودند. در این آزمایش صفاتی از قبیل درصد جوانه زنی ،شاخص بنیه بذر مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین ارقام از نظر درصد جوانه زنی، شاخص بنیه در سطح %1 تفاوت معنی داری وجود دارد. حداکثر درصد جوانه زنی در رقم آذر 2 و حداقل این صفات در لاین سرداری -‮‭101‬ مشاهده گردید.همچنین بین تیمارهای پرایمینگ بذر از نظر درصد جوانه زنی تفاوت معنی داری در سطح %1 مشاهده گردید.حداکثر درصد جوانه زنی در تیمار ‭%PEG‬‮‭20‬ با میانگین ‮‭91/3‬ وحداکثر شاخص بنیه ‮‭15/2‬ در تیمار هیدروفسفات پتاسیم %1درصد مشاهده شد. در مقایسه مدت زمان پرایمینگ بذرحداکثر درصد جوانه زنی نهایی در مدت زمان ‮‭12‬ ساعت و حداقل در مدت ‮‭24‬ ساعت مشاهده گردید.بعلاوه حداکثر و حداقل درصد جوانه زنی و شاخص بنیه به ترتیب دردمای ‮‭20‬ و ‮‭28‬ بدست آمد. رقم آذر2 از نظر شاخص بنیه و درصد جوانه زنی نسبت به لاین سرداری- ‮‭101‬ برتری نشان داد. بین تیمارهای بستر پرایمینگ، بر صفات مورد مطالعه پرایمینگ با پلی اتیلین گلیکول وهیدرو فسفات (بویژه غلظتهای پایینتر) نسبت به بقیه برتری نشان دادند.در شرایط کنترل شده آزمایش بصورت فاکتوریل و با طرح پایه کاملا تصادفی (بصورت گلدان درون اتاقک رشد) و در مزرعه در قالب آزمایش مرکب فاکتوریل با طرح پایه بلوک و طی دوسا ل اجرا شد، تیمارها حاصل ترکیب فاکتورهای دوسطح رقم گندم آذر2 و سرداری -‮‭101‬وچهار سطح پرایمینگ بذر( آب مقطر ، 2 ‭KCl‬درصد ، ‮‭5/0‬ ‭KH‬2‭PO‬4 درصد ، ‮‭6000 10‬ ‭PEG ‬درصد ) و شاهد بود. عمل پرایمینگ در دمای ‮‭20‬ درجه سانتی گراد به مدت ‮‭12‬ ساعت انجام شد. صفاتی از قبیل درصد ظهور گیاهچه ، متوسط سرعت ظهور گیاهچه و... در شرایط کنترل شده مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثرات متقابل رقما پرایمینگ بذر بر طول ساقه چه، وزن خشک ریشه چه،وزن خشک ساقه چه و وزن خشک کل ، طول گیاهچه ،متوسط سرعت ظهور گیاهچه از لحاظ آماری معنی داری بود. بیشترین درصد ظهور گیاهچه در تیمار پرایمینگ با محلول ‭PEG‬‮‭10‬ درصد و حداقل این صفت در شاهد بدست آمد. در شرایط مزرعه و طی دوسال نیز در مقایسه بین تیمارهای پرایمینگ بذر، تیمار ‭PEG‬‮‭10‬درصد از نظر اثر بر درصد سبز شدن، عملکرد بذری و عملکرد بیولوژیکی نسبت به سایر تیمارها برتری داشت.در مقایسه بین ارقام عملکرد بیولوژیکی ، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در واحد سطح در رقم سرداری -‮‭101‬ بیشتر، اما تعداد بذر در سنبله در رقم آذر2 بالاتر بود. در بررسی اثرات متقابل بیشترین میزان عملکرد بذری در سال اولا ‭PEG‬‮‭10‬ درصدارقم سرداری‮‭101‬ و با میانگین ‮‭420‬ گرم در مترمربع بدست آمد. کلمات کلیدی: پرایمینگ بذر، مدت زمان، درجه حرارت ،درصد جوانه زنی،ارقام گندم،عملکرد