معرفی رقم چغندرقند، منوژرم هیبرید متحمل به ویروس عامل بیماری ریزومانیا (رقم پارس)

بیماری ویروسی ریزومانیا نخستین بار در جهان در سال ‮‭1959‬ از ایتالیا و در سال ‮‭1375‬ از استان فارس گزارش شد. این بیماری در سال های اخیر به تدریج در کشور گسترش یافته و امروزه بعنوان یک عامل تهدید کننده زراعت در استان های خراسان، فارس، آذربایجان غربی، اصفهان و کرمانشاه مطرح است. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند بعنوان اولین گام در سال ‮‭1385‬ رقم متحمل زرقان را در اختیار زارعین قرار داد. جهت دستیابی به ارقام مقاوم، در سال ‮‭1381‬ یک ژرم پلاسم زراعی وارداتی (جمعیت گرده افشان دیپلویید حامل ژن مقاومت) در شرایط آلوده ‭(nursery) ‬در مرکز تحقیقات کشاورزی فارس ارزیابی شد و تک بوته های مقاوم شناسایی و انتخاب گردید. در سال ،‮‭1382‬ از بوته های انتخابی بذر فول سیب ‭(S‬1 ) تهیه شد. در سال ‮‭1383‬ فول سیب ها با یک لاین نرعقیم منوژرم تحت شماره ‮‭20507‬ تلاقی یافتند و تعداد ‮‭19‬ تست کراس بدست آمد. همچنین در همین سال نتاج S1 به همراه شش رقم شاهد مقاوم داخلی و خارجی در مزرعه آلوده ‭(nursery ) ‬به عامل بیماری در فارس مورد مقایسه قرار گرفتند که یکی از نتاج تحت شماره ‮‭12‬‭.SHR‬‮‭01‬‭-P ‬بعنوان برترین S1 شناسایی گردید. تست کراس ها در سال ‮‭1385‬ از نظر مقاومت به بیماری و همچنین عملکرد ریشه در شیراز ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که تست کراس حاصل از پروژنی ‮‭12‬‭.SHR‬‮‭01‬‭-P ‬با عملکرد ریشه ‮‭52/98‬ تن در هکتار برترین تست کراس آزمایش بود. تست کراس های برتر این آزمایش مجددا در سال ‮‭1387‬ ارزیابی شدند. مجموع ارزیابی های نتاج S1 و تست کراس های آنها طی سال های ،‮‭85 83‬ و ‮‭87‬ نشان داد که پروژنی ‮‭12‬‭.SHR‬‮‭01‬‭-P ‬از پتانسیل و مقاومت خوبی برخوردار بوده و می تواند بعنوان یک گرده افشان در تهیه هیبرید مقاوم استفاده شود. همزمان جهت تهیه پایه مادری لاین اوتایپ مقاوم به ریزومانیا ‭(SB‬‮‭36‬) با شش لاین نرعقیم منوژرم تلاقی و شش سینگل کراس نرعقیم تهیه شد. براساس آزمون الیزا سینگل کراس ‮‭7112‬ ‭* SB‬‮‭36‬ بعنوان پایه مادری مقاوم شناخته شد. در سال ‮‭1388‬ پروژنی مورد نظر با سینگل کراس نرعقیم ‮‭7112‬ ‭* SB‬‮‭36‬ تلاقی داده شد و هیبرید حاصل تحت کد‭SBSI‬‮‭005‬ در سال های ‮‭1389‬ و ‮‭1390‬در آزمایش های مقایسه محصولی در خزانه آلوده فارس و در سال ‮‭1389‬ در قالب آزمایش های پایلوت در دوازده نقطه از کشور در شرایط مزارع آلوده مورد مقایسه قرار گرفت. براساس نتایج تجزیه واریانس مرکب آزمایشات در شرایط آلوده فارس هیبرید فوق ‮‭29/14‬ تن عملکرد ریشه در هکتار تولید نمود. که ‮‭497‬ درصد شاهد حساس (‮‭5/86‬ تن در هکتار) و ‮‭142‬ درصد رقم زرقان (‮‭20/45‬ تن در هکتار) بود. جمع بندی نتایج عملکرد ریشه ارقام مورد بررسی در آزمایش های پایلوت در چهار منطقه بسیار آلوده نشان داد که هیبرید مورد نظر با متوسط عملکرد ریشه ‮‭56/11‬ تن در هکتار و عملکرد شکر ‮‭9/50‬ تن در هکتار از رقم زرقان برتر بود (عملکرد ریشه ‮‭37/62‬ تن در هکتار و عملکرد شکر ‮‭6/70‬ تن در هکتار) و با آن اختلاف آماری معنی دار داشت. این رقم یک هیبرید دیپلویید منوژرم، مقاوم به بیماری ریزومانیا و مخصوص کشت بهاره است که در شرایط غیرآلوده نیز در مقایسه با ارقام نرمال داخلی و خارجی از عملکرد ریشه و محصول شکر خوبی برخوردار است.