بررسی آثار اقتصادی و اجتماعی طرح اصلاح ساختار چای کشور

در مناطق چای کاری کشور، قدمت زیاد باغ های چای، فرسوده بودن کارخانه های فرآوری، دولتی بودن تشکیلات چای و حجم بالای واردات، متولیان چای کشور را برآن داشت تا طرح اصلاح ساختار چای را تدوین و به مرحله اجرا گذارند. هدف از تدوین و اجرای این طرح، واگذاری کلیه امور چای به بخش خصوصی بود. در این پروژه تحقیقاتی، به بررسی عملکرد طرح اصلاح ساختار چای و ارزیابی اقتصادی آن پرداخته شد. برای اجرای این پروژه از دو روش مطالعه کتابخانه ای و تحقیقات میدانی استفاده گردید. روش نمونه گیری به صورت تصادفی خوشه ای با استفاده از فرمول کوکران بوده که به ترتیب ،‮‭105 343‬ و ‮‭52‬ نمونه از جوامع چای کاران، کارخانه داران و کارشناسان چای مورد بررسی قرار گرفت. در جامعه چای کاران، رابطه سن، سواد، سطح زیر کشت، نوع مالکیت، سابقه فعالیت و... با میزان رضایت مندی مورد پرسش واقع شد. در جامعه کارخانه داران، روابط بین آزادسازی تولید و بازرگانی چای، تغییر شیوه های تولید و واردات چای با میزان موفقیت طرح بررسی و در جامعه کارشناسان نقاط ضعف و قوت طرح اصلاح ساختار ارزیابی گردید. پس از جمع آوری داده ها، با استفاده از آزمون ضریب همبستگی، رگرسیون و شاخص ضریب تغییرات، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج رگرسیونی نشان داد مقدار میانگین رضایت مندی چای کاران و میزان موفقیت طرح از دیدگاه کارخانه داران به ترتیب ‮‭13/2‬ و 9 درصد بوده است. این مقادیر مبین پایین بودن میزان رضایت مندی چای کاران و کم بودن موفقیت طرح اصلاح ساختار بوده است. نتایج بررسی حاصل از شاخص ضریب تغییرات در جامعه کارشناسان نشان داد که امور فنی و تولیدی نقطه قوت طرح و عدم رعایت اصول مدیریتی نقطه ضعف اساسی طرح به حساب آمده و در راس قرار دادن امور اجتماعی نهادی (تغییر ذایقه، تبلیغات مناسب، افزایش کارآیی تشکل ها، حمایت از تحقیق و آموزش، یکپارچه سازی اراصی و غیره) راه کار عملی برای برون رفت صنعت چای کشور از چالش های موجود است. در مجموع، نتایج حاصل از جوامع مختلف نمونه برداری نشان داد که طرح مذکور نتوانسته به اهداف از پیش تعیین شده دست یابد. واژه های کلیدی: چای، طرح اصلاح ساختار، ارزیابی اقتصادی، ارزیابی اجتماعی طرح و ایران.