بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت های گونه های ‭Dactylis glomerata‬، ‭Medicago sativa‬، ‭Agropyron cristatum ‬و ‭Agropyron deserterum ‬توسط پروتیین های کل

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی جمعیتصهای وحشی ایرانی یونجه ‭(Medicago sativa .L) ‬و بررسی ارتباط عوامل اکولوژیکی وپروتیینصهای کل‮‭21‬ جمعیت موجود در بانک ژن منابع طبیعی انتخاب شدند. در این تحقیق الگوی پروتیینی ‮‭210‬ ژنوتیپ از ‮‭21‬ جمعیت برای تعیین میزان تنوع ژنتیکی موجود مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج ‮‭44 , SDS-PAGE ‬باند قابل تکثیر، پپتید پروتیینی، برای مطالعه تنوع ژنتیکی ثبت گردید. میانگین تعداد باندهای پلی مورف نسبت به کل باندها در کلیه جمعیتها از ‮‭0/030‬ تا ‮‭0/172‬ متغیر و به ترتیب مربوط به کرج1 و اهر بود‭. SDS-PAGE ‬پروتیینصهای کل، تنوع درون و میان جمعیتی بالایی نشان دادند که تمایز مشخصی بر اساس منشا و رویشگاه نشان ندادند. برای بررسی رابطه بین عوامل ژنتیکی و اکولوژیکی از نرم افزار ‭SPSS ‬و معادله کارل-پیرسون استفاده گردید. افزایش ارتفاع از سطح دریا باعث کاهش تعداد باندها و تعداد باندهایی که بیشتر یا مساوی %5 فراوانی دارند، میصشود. همبستگی بین ماتریس فاصله های ژنتیکی و جغرافیایی به وسیله آزمون مانتل ثابت نشد و ضریب همبستگی بین آنها از نظر آماری معنی دار نگردید (‮‭0/10‬‭P= ‬و ‮‭0/0281‬‭R=). ‬این مسیله نیز نشان دهنده عدم وجود شیب محیطی در گوناگونی پروتیینصهای کل است. از آنجایی که ایران مرکز تنوع گونه یونجه است، چنین تنوع بالایی در ویژگیصهای مختلف این گیاه دور از انتظار نمی باشد. بنابراین در برنامه های اصلاحی یونجه می بایست تنوع ژنتیکی ارقام یونجه بوسیله استفاده از والدین مختلف افزایش یابد. افزایش اساس ژنتیکی برای اصلاح یونجه می تواند بوسیله کاربرد سیستماتیکی ژرم پلاسم که الگو پروتیینی متفاوتی داشته و ویژگیصهای کمی بهتری دارند حاصل شود. علف باغ ‭(Dactylis glomerata) ‬یکی از گرامینه های مهم مرتعی چند ساله برای ایجاد چراگاه و تولید علوفه خشک است. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی جمعیتصهای وحشی علف باغ و بررسی ارتباط عوامل اکولوژیکی با تنوع پروتیینصهای کل‮‭11‬ جمعیت موجود در بانک ژن منابع طبیعی انتخاب شدند. در این تحقیق الگوی پروتیینی ‮‭110‬ ژنوتیپ از ‮‭11‬ جمعیت برای تعیین میزان تنوع ژنتیکی موجود مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج ‮‭25 , SDS-PAGE ‬باند قابل تکثیر، پپتید پروتیینی، برای مطالعه تنوع ژنتیکی ثبت گردید. باندها در محدوده وزن ملکولی ‮‭7638‬ تا ‮‭2768850‬ دالتون قرار گرفتند. میانگین تعداد باندهای پلی مورف نسبت به کل باندها در کلیه جمعیتها از ‮‭0/14‬ در اردبیل، تا‮‭0/41‬ در ارومیه، متغیر بود ‭SDS-PAGE ‬پروتیینصهای کل، تنوع درون و میان جمعیتی بالایی نشان دادند که تمایز مشخصی بر اساس منشا و رویشگاه نشان ندادند. میانگین فاصله ژنتیکی کل بین جمعیتها ‮‭0/045‬ بود که بیشترین فاصله (‮‭0/132‬) بین کرج3 و پاسند2 بود و کمترین فاصله (‮‭0/017‬) بین کرج1 و اردبیل مشاهده گردید. برای بررسی رابطه بین عوامل ژنتیکی و اکولوژیکی از نرم افزار ‭SPSS ‬و معادله کارل-پیرسون استفاده گردید. هیچ ارتباطی بین ویژگیهای ژنتیکی و عوامل جغرافیایی مشاهده نگردید. همبستگی بین ماتریس فاصله های ژنتیکی و جغرافیایی به وسیله آزمون مانتل ثابت نشد و ضریب همبستگی بین آنها از نظر آماری معنی دار نگردید (‮‭0/280‬‭P= ‬و ‮‭0/02‬‭R=). ‬این مسیله نیز نشان دهنده عدم وجود شیب محیطی در گوناگونی پروتیین-های کل است. این نتایج نشان میدهند که در برنامه های اصلاحی علف باغ می بایست تنوع ژنتیکی ارقام علف باغ بوسیله استفاده از والدین مختلف افزایش یابد. افزایش اساس ژنتیکی برای اصلاح علف باغ می تواند بوسیله کاربرد سیستماتیکی ژرم پلاسم که الگو پروتیینی متفاوتی داشته و ویژگیصهای کمی بهتری دارند حاصل شود. علف گندمی بیابانی ‭(Agropyron desertorum) ‬یکی از گرامینه های مهم مرتعی چند ساله برای ایجاد چراگاه و تولید علوفه خشک است. در این تحقیق الگوی پروتیینی ‮‭18‬ جمعیت ‭Agropyron desertorum ‬برای تعیین تنوع ژنتیکی موجود مورد بررسی قرار گرفت. تعداد ‮‭46‬ باند در ‮‭18‬ جمعیت ‭A.desertorum ‬مورد مطالعه مشاهده گردید که در 3 منطقه اصلی و باندهای بین منطقه ای گروه بندی شدند. اگرچه بسیاری از باندها در بسیاری از جمعیتها وجود داشتند ولی میزان پروتیین برخی باندها در برخی جمعیتها کاملا متفاوت بود. الگو پروتیینی ‮‭18‬ جمعیت تفاوتهای بسیار زیادی از نظر میزان و تراکم پروتیین در برخی باندها نشان دادند بطوریکه توانستیم 5 الگوی پروتیینی کاملا متفاوت تشخیص دهیم. تفاوت این الگوها بسیار دور از انتظار و بیش از تفاوت الگو پروتیینی بین جمعیتهای یک گونه بوده و ساختار جغرافیایی خاصی نیز ندارند. تفسیر وجود چنین تفاوتی می تواند ناشی از ماهیت پیدایش ‭A.desertorum ‬در جمعیت خاص باشد. طبق نتایج حاصل از این پژوهش و با توجه به مشاهده پنج فرم مختلف پروتیینی می توان اظهار نمود که منشا پیدایش هر یک از جمعیتهای مورد مطالعه می تواند متفاوت باشد. اظهار نظر دقیقتر نیازمند مطالعه همه جانبه بوسیله مارکرهای بیشتری است. از آنجاییکه بصورت استاندارد مطالعه الگو پروتیینی صرف نظر از میزان رنگ باندها بر اساس حضور و عدم حضور باندها انجام می شود، بنابراین آنالیزهای این مقاله نیز از این استاندارد تبعیت نمود. بر اساس حضور و عدم حضور باندها جمعیتهای همدان و اردبیل، و همدان و بویین زهرا، که بیشترین فاصله ژنتیکی را درمیان ‮‭18‬ جمعیت مورد مطالعه داشتند برای ایجاد دورگی که از پتانسیل تنوع ژنتیکی بالایی برخوردار باشد برای دورگ گیری معرفی شدند. در حالیکه بر اساس پروفیل پروتیینی حاصل از میزان رنگ باندها، تلاقی دو بدو بین جمعیتهای پنج فرم مشاهده شده برای دورگ گیری معرفی شدند. واژگان کلیدی: تنوع ژنتیکی، پروتیینصهای کل، عوامل اکولوژیکی، ‭Dactylis glomerata‬، ‭Medicago sativa ‬و ‭Agropyron deserterum