بررسی جدا سازی و شنا سایی قارچ های مایکوریزا آربوسکولار بومی در برخی خاک های شور مناطق زراعی ایران

مطالعات نشان داده است که گیاهانی که ریشه آنها توسط قارچ های اندوفایت ‭Mycorrhiza arbuscular ‬کلنیزه شده است توانایی تحمل بالاتری در شرایط تنش های زنده و غیر زنده از قبیل شوری نسبت به گیاهان غیر میکوریزی دارند. ساز و کار های مختلفی در خصوص افزایش تحمل گیاهان میکوریزی در شرایط شوری مطرح گردیده که شامل افزایش طول ریشه، افزایش جذب آب به کمک مستقیم هیف قارچ و در نهایت افزایش ارتباط ذرات خاک با ریشه بدلیل وجود قارچ های ‭M. arbuscular ‬می باشند. بنابراین مطالعه گونه های غالب میکوریزا در گیاهان زراعی در مناطق تحت تنش شوری در کشور می تواند مفید باشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تنوع ژنتیکی و شناسایی گونه های غالب موجود در ریزوسفر گیاهان زراعی برخی مناطق تحت تنش های شوری ایران بوده است. بدین منظور از استان های یزد آذربایجان شرقی قم و مرکزی نمونه برداری صورت گرفته و نمونه های ریشه و اسپور در خاک از ریزوسفر گیاهان مورد مطالعه (گندم جو و برخی از علف های هرز) برداشته و برای شناسایی از طریق آزمایشات مولکولی استفاده شدند. توالیصهای ناحیه ‭ITS-rDNA ‬قارچ های ‭M. arbuscular ‬در ‭DNA ‬استخراج شده از ریشهصهای برخی گیاهان، در دوسری از آزمایشصهای مولکولی با جفت پرایمرهای اختصاصی قارچ های ‭M. arbuscular (LSU-Glom‬1 و ‭SSU-Glom‬1) و پرایمرهای عمومی قارچ ها‭(ITS‬4‭/ITS‬5) با تکنیک ‭PCR ‬آشیانهصای تکثیر گردید. محصولات مثبت مرحله دوم ‭PCR ‬هر نمونه، همسانه سازی و کلنیصهای مثبت با آنزیم برشی ‭Taq‬1 هضم شدند. الگوهای ‭RFLP ‬نمونهصهای هضم شده با هم مقایسه و بین ‮‭1-3‬ نماینده از هر الگوی برشی در هر واکنش همسانه سازی انتخاب و توالیصیابی گردید. نتایج آزمایشات مولکولی شامل تکثیر اختصاصی قطعات ‭ITS ‬قارچ های ‭M. arbuscular ‬و کلونینگ و توالی یابی و در نهایت آنالیز آنها از طریق بانک های ژن از قبیل ‭NCBI ‬و ‭Blast ‬و نرم افزارهای ‭ClustalX ‬و ‭Tree view ‬و 4 ‭Mega ‬، نشان داد که گونه های قارچ ‭M. arbuscular ‬موجود در ریزوسفر گیاهان مورد مطالعه به میزان بیش از ‮‭90‬ درصد از جنس گلوموس هستند. گونه های گلوموس مشاهده شده از طریق توالی یابی شامل ‭Glomus mosseae ‬، ‭Glomus intraradices ‬، ‭Glomus versiforme ‬، ‭Glomus sinuosum Glomus fulvum ‬، ‭Glomus constrictum ‬،‭Glomus sp. ‬و‭Acaulospora sp. ‬در مناطق مورد مطالعه مشاهده وشناسایی شدند. در تمام مناطق گلوموس جنس غالب بوده است . گونه ‭G. mosseae ‬در همه مناطق شور مورد مطالعه دارای بالاترین تراکم اسپور و فراوانی نسبی مشاهده گردید. علاوه بر این جنس آکولوسپورا نیز در توالی ها مشاهده گردید که گونه آن مورد شناسایی قرار نگرفت. نقطه قابل توجه اینکه گونه موسه ای غالبیت کاملی در همه مناطق داشت و نتایج مولکولی نیز وجود بیش از ‮‭70‬ درصد گونه مذکور را نشان می داد . واژه های کلیدی: تنوع ژنتیکی، ‭M. arbuscular‬، شناسایی مولکولی، تنش شوری، ‭(ITS) Internal Transcribed Spacer‬، ‭Nested PCR