بررسی تغییرات انگارهی واژهی شیعه در طول تاریخ اسلام

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 349

فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JSCT-1-1_004

تاریخ نمایه سازی: 4 آذر 1399

چکیده مقاله:

یک مطالعه تطبیقی و اجمالی از تاریخ، گزارشات تاریخی، حدیثی و رجالی که واژه شیعه در آنها بهکار رفته است، بیانگر تحول و تطورات معنایی در مفهوم شیعه در طول قرون متمادی است. شناخت این تطورات و تحولات در حوزه معنایی این کلمه، میتواند ارتباط مفهوم این واژه با گفتمانهای علمی هر عصر را نشان دهد؛ بهعنوان مثال، در کتب اهل سنت با واژههایی نظیر شیعه، تشیع، و... مواجه هستیم؛ در نگاه ابتدایی و ظاهری، این نتیجه حاصل میشود که راویان شیعی در کتب اهل سنت بهطور وفور و گسترده مورد نظر بودهاند اما با بررسی هریک، به این مهم دست مییابیم که واژه شیعه، منحصر در امامیه نبوده و معنایی عام داشته است و عوامل متعددی موجب انتساب یک راوی به تشیع بوده است؛ بنابراین پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، بهمنظور بررسی تغییرات معنایی کلمهشیعه با رویکرد تاریخانگاره میپردازد؛ نتایج بهدست آمده نشان میدهد که واژه شیعه در طول تاریخ سیری پویا داشته و در طول زمان و تحولات تاریخی توسعه و تضییق داشته است و یا به عبارتی دیگر، این واژه در تحولات خود با اندیشه جامعه هماهنگ بوده است؛ از اینرو، با بررسی این واژه بهلحاظ لغوی و اصطلاحی و تحلیل آن در مقایسه با واژگان مترادف بهمعنای دقیقتر و جامعتری از این واژه دست مییابیم.

نویسندگان

قاسم بستانی

دانشیار الهیات دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

آمنه امیدی

دانشجوی دکتری الهیات، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

حمزه عبیدی نیسی

دانشجوی دکتری الهیات، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابع و مآخذ ...
  • ابن‌ادریس حلّی. (1410ق.). محمدبن منصور. السرائر. چ 2. قم: مؤسسة ...
  • ابن‌بابویه (صدوق)، محمدبن علی. (بی‌تا). من لا یحضره الفقیه. تحقیق ...
  • ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم. (1426ق.). مجموع الفتاوی، تخریج احادیث: عامر الجزار ...
  • ابن‌حجرعسقلانی، احمدبن علی. (1326ق.). تهذیب‌التهذیب. چ 1. هند: مطبعة دائرة‌المعارف ...
  •  ابن‌حزم، علی‌بن احمد. (1427ق.). فی الملل و الاهواء و النحل. ...
  • ابن‌درید، محمدبن حسن. (1988م.). جمهرةاللغه.  چ 1. بیروت: دار العلم ...
  • ابن‌عبد ربه الاندلسی. (بی‌تا).  العقد الفرید. بی‌جا. ...
  • ابن‌عثیمین، محمدبن صالح. (1419ق.).شرح العقیدة الواسطیة. تحقیق سعد فوازالصمیل. چ ...
  • ابن‌منظور، محمدبن مکرم. (1414ق.). لسان‌العرب.چ 3.بیروت: دار الصادر. ...
  • ابن‌هشام. (بی‌تا).السیرة النبویة. تحقیق مصطفی السقاء و دیگران. بیروت: دارالاحیاء ...
  • احمد صدر، حاج سید جوادی. (1377ش.). دائرةالمعارف تشیع. تهران: نشر ...
  • اسفراینی، طاهربن محمد. (1983ق.).  التبصیر فی الدین. بیروت: عالم الکتب. ...
  • اشعری، ابوالحسن علی‌بن اسماعیل. (1980م.). مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین. ...
  • بحرانی، یوسف‌بن احمد. (بی‌تا). الحدائق الناظرة فی احکام العترة الطاهرة. ...
  • براشر، میخائیل. (2005م.). فرهنگ قرآن لایدن. هلند: انتشارات بریل. ...
  • بغدادی، عبدالقاهربن طاهربن محمد. (1977ق.). الفرق بین الفرق و بیان ...
  • پاکتچی، احمد. (بی‌تا). روش تحقیق با تکیه بر حوزة علوم ...
  • تفرشی، مصطفی‌بن حسین. (1376ش.). نقد الرجال. قم: مؤسسة آل البیت ...
  • جعفریان، رسول. (1369ش.). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا ...
  • جوهری، اسماعیل‌بن حماد. (1376ق.). الصحاح. تحقیق احمد عبدالغفور عطار. چ ...
  •  بلاذری، احمدبن یحیی. (1974م.). انساب‌الاشراف. تحقیق محمدباقرمحمودی. چ 1. بیروت: ...
  • الحسینی، تاج‌الدین‌بن محمد. (1382ق.). غایةالاختصار. تحقیق سید محمدصادق بحرالعلوم. نجف: ...
  • دهخدا، علی‌اکبر. (1373ش.).لغت‌نامة دهخدا. تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه ...
  • ذهبی، محمدبن احمد. (1413ق.). سیر اعلام النبلاء.  چ 9. بیروت: ...
  • ــــــــــــــــــــــــــــ. (بی‌تا).تذکرةالحفاظ. بیروت: دار احیاء التراث العربی. ...
  • ــــــــــــــــــــــــــــ. (1409ق.). تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام. تحقیق ...
  • ــــــــــــــــــــــــــــ. (بی‌تا). میزان‌الاعتدال. بیروت: دارالمعرفة. ...
  • راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1412ق.). مفردات الفاظ القرآن. چ 1. ...
  • رضوانی، علی‌اصغر. (1385ق.). شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات. تهران: مشعر. ...
  • زرکلی، خیرالدین. (2002م.).  الاعلام. بی‌جا: دارالعلم للملایین. ...
  • سبحانی، جعفر. (بی‌تا).بحوث فی علم الملل و النحل. قم: مرکز ...
  • سمعانی، عبدالکریم. (1408ق.).الانساب.  تحقیق عبدالله عمر بارودی. بیروت: دارالجنان. ...
  • سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن‌بن ابی‌بکر. (بی‌تا). تاریخ الخلفاء. بیروت: طابع معتوق ...
  • شهرستانی، ابوالفتح محمدبن عبدالکریم. (1381ق.).  الملل و النحل. تحقیق محمد ...
  • صاحب، اسماعیل‌بن عباد. (1414ق.).  المحیط فی اللغة. چ 1. بیروت: ...
  • صفوی، کوروش. (1379ش.). درآمدی بر معناشناسی. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. ...
  • طبرسی، فضل‌بن حسن. (1417ق.). اعلام الوری باعلام الهدی باعلام الهدی.  ...
  • طبسی، محمدجعفر. (1420ق.). رجال‌الشیعه فی اسانید السنه. چ 1. قم: ...
  • طریحی، فخرالدین. (1362ش.). مجمع‌البحرین. تحقیق سید احمد حسینی. چ 2. ...
  • عاملی، محمدجواد. (1419ق.). مفتاح‌الکرامه فی شرح قواعد العلّامه. چ 1. ...
  • عبدالمنعم داوود، نبیله. (1415ق.). نشأة الشیعة الامامیّة. چ 1. بیروت: ...
  • فراهیدی، خلیل‌بن احمد. (1409ق.). العین. تحقیق مهدی المخزومی و ابراهیم ...
  • فیروزآبادی، محمدبن یعقوب. (1415 ق.). القاموس‌المحیط. چ 1. بیروت: دار ...
  • فیومی، احمدبن محمد. (بی‌تا). مصباح‌المنیر فی غریب الشرح‌الکبیر. بیروت: مکتبة ...
  • کرد، محمد. (1403ق.).  خاطرت مذهبی، سیاسی، اجتماعی. تهران: یکان. ...
  • کحاله، عمر رضا. (بی‌تا). معجم قبائل العرب القدیمیه و الحدیثه. ...
  • کرکی، علی‌بن حسین. (1408ق.).جامع‌المقاصد فی شرح‌القواعد. چ 1. قم: مؤسسة ...
  • مجلسی، محمدباقر. (1403ق.). بحارالانوار. چ 2. بیروت: مؤسسة الوفاء. ...
  • مرتضی زبیدی، محمدبن محمد. (1414ق.). تاج‌العروس من جواهر القاموس. چ ...
  • مصطفوی، حسن. (1430ق.). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. بیروت: دارالکتب ...
  • مظفر، محمدحسین. (1368ش.). تاریخ شیعه. ترجمة سید محمدباقر حجتی. تهران: ...
  • مفید، محمدبن نعمان. (1413ق.).  اوائل المقالات. قم: الموتر العالمی للشیخ ...
  • ملطی، ابن‌عبدالرحمن. (1992م.). التنبیه و الرد علی اهل الاهواء و ...
  • مناوی، محمد. (1415ق.). فیض الغدیر. تحقیق احمد عبدالسلام. چ 1. ...
  • منقری، نصربن مزاحم. (1382ق.). وقعة الصفین. به تحقیق عبدالسلام محمد ...
  • موسوی خمینی، سید روح‌الله. (1385ش.). کتاب الطهارة. چ 2. تهران: ...
  • مهنا، عبدالله علی. (1413ق.).لسان‌اللسان. چ 1. بیروت: دارالکتب العلمیة. ...
  • نجفی، محمدحسین. (1367ش.). جواهرالکلام. تحقیق شیخ عباس قوچانی. تهران: دارالکتب ...
  • ندیم، محمدبن اسحاق. (1973م.). کتاب الفهرست. تحقیق رضا تجدد. تهران: ...
  • نسائی، احمدبن شعیب. (1377ش.). خصائص امیر المؤمنین علی(ع). قم: دارالثقلین. ...
  • نوبختی، ابومحمد حسن‌بن عیسی. (1355ق.).  فرق‌الشیعه. تصحیح سید محمدصادق آل ...
  • هدایت‌پناه، محمدرضا. (1389ش.). بازتاب تفکر عثمانی در واقعة کربلا. قم: ...
  • نمایش کامل مراجع