غایتمندی افعال الهی از دیدگاه متکلمان اسلامی

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 803

فایل این مقاله در 23 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JSCT-1-1_008

تاریخ نمایه سازی: 4 آذر 1399

چکیده مقاله:

بحث از غایتشناسی، بهویژه مسیله غایتمندی افعال الهی، از مباحث مهم در حوزه معارف دینی، مخصوصا در علم کلام است. برای هر ذهن فعال و کنجکاوی، این مسیله مطرح است که آیا افعال الهی معلل به غرض و غایت است یا نه، بهخصوص در حوزه آفرینش ـ که مهمترین فعل الهی استـ  آیا میتوان برای آفرینش الهی غرضی ترسیم کرد؟ و اگر پاسخ مثبت است، آن غرض چیست؟ دانشمندان اسلامی پیرامون غایتمندی افعال الهی دیدگاههای متفاوتی مطرح کردهاند، برخی با توجه بر مبانی آنها در پذیرش حسن و قبح عقلی، افعال الهی را غایتمند دانسته و نفی غایت در افعال الهی را مستلزم اشکالات عدیدهای دانستهاند که متکلمان امامیه، معتزله و ماتریدیه، جزوه این گروه هستند. برخی دیگر، مانند اکثر اشاعره، با توجه به عدم پذیرش قاعده حسن و قبح عقلی از طرف آنان، غایت در افعال الهی را نفی کردهاند. طایفهای دیگر در مسیله، قایل به تفصیل شدهاند، در نوشتار پیشرو، دلایل دیدگاه طوایف مختلف پیرامون غایتمندی افعال الهی مورد بررسی واقع میشود.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

احمد شجاعی

استادیار کلام اسلامی موسسه امام صادق، قم، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابع و مآخذ ...
  • قرآن کریم. ...
  • صحیفة سجادیه. ...
  • ابن‌ابی‌العز حنفی. (2005م.). شرح العقیدة الطحاویة. تحقیق ناصرالدین‌آلبانی. چ 1. ...
  • ابن‌اثیر، مبارک‌بن محمد. (1367 ش.). النهایة فی غریب‌الحدیث و الاثر. ...
  • ابن‌قیم جوزیه. (1417ق.).  شفاء العلیل فی مسائل القضاء و القدر ...
  • ابن‌قیم جوزیه،دکتر محمد خلیل هراس. (1415ق.).شرح القصیدة النونیة. ج 1 ...
  • ابن‌منظور، محمدبن مکرم. (1414 ق.).  لسان‌العرب.  ج 1، 5، 11 ...
  • ابوالبرکات. (1373ش.).  المعتبر فی الحکمة. (ج 3). چ 2. اصفهان: ...
  • ازهری، محمدبن ‌احمد. (1421 ق.). تهذیب‌اللغة. ج 9. چ 1. ...
  • الاسفراینی النیشابوری، فخرالدین. (1383 ش.).شرح کتاب النجاة لابن سینا (قسم ...
  • ایجی ـ  محقق دوانی سید جمال‌الدین افغانی. (1423 ق.). التعلیقات ...
  • البحرانی، میثم‌بن علی. (1406 ق.). قواعد المرام فی علم الکلام. ...
  • بهمنیاربن المرزبان. (1375 ش.).  التحصیل. تصحیح: مرتضی مطهری. چ 2. ...
  • البیاضی الحنفی، کمال‌الدین. (1368ق.). اشارات المرام من عبارات الامام. چ ...
  • تفتازانی، سعدالدین. شرح المقاصد. (1409ق.). ج 1، 2 و8.  تحقیق ...
  • جبران، مسعود. (2003م.).  الرائد. بیروت: دارالعلم. ...
  • جرجانی، سید شریف علی‌بن محمد. (1417ق.). شرح المواقف. ج 1، ...
  • جمیل صلیبا. (1414ق.). المعجم الفلسفی. (ج 2 ). بیروت: الشرکة ...
  • جوادی آملی،‌ عبدالله. (1376 ش.).‌ رحیق مختوم، ج 1ـ 3، ...
  • حنفی، حسن. من العقیدة الی الثورة. تحقیق جمعی از محققان. ...
  • خواجه نصیرالدین طوسی. (بی‌تا). قواعد العقائد (مع تعلیقات السبحانی). آیت‌الله ...
  • رازی حنفی، ابو بکر احمد. (1422ق.).  شرح بدء الأمالی. تحقیق ...
  • رازی، فخرالدین. (1407ق.). المطالب العالیة من العلم الالهی.  چ 3. ...
  • الرازی، فخرالدین. (1411ق.). المباحث المشرقیة.  (ج 1).  چ 2. قم: ...
  • رازی، فخرالدین. (1411ق.). المحصل.  مقدّمه و تحقیق دکتر اتای.  چ ...
  • رازی، فخرالدین. (1986 م.). الأربعین فی أصول الدین. (ج 1). ...
  • ربانی گلپایگانی، علی. (1392ش.).  ایضاح المراد. چ 2. قم: رائد. ...
  • ربانی گلپایگانی، علی. (1418 ق.). القواعد الکلامیة. چ 1. قم: ...
  • سبزواری، ملاهادی. (1369 ـ 1379 ش.).  شرح المنظومه. ج 1 ...
  •  شافعی، کمال‌الدین محمد. (1425ق.). المسامرة شرح المسایرة فی العقائد المنجیة ...
  • شریف مرتضی. (1411ق.). الذخیرة فی علم الکلام. تحقیق سید احمد ...
  • شعرانی، ابوالحسن. (بی‌تا).  شرح فارسی تجریدالاعتقاد.  تهران: انتشارات اسلامیه. ...
  • الشهرزوری، شمس‌الدین. (1383 ش.). رسائل الشجرة الالهیة. تحقیق دکتر نجف‌قلی ...
  • شهید اول ـ علّامه بیاضی. (1422 ق.). اربع رسائل کلامیة ...
  • شیخ رئیس ابن‌سینا. (1404ق.) الشفاء (الالهیات). تصحیح: سعید زاید. قم: ...
  • صدرالدین الشیرازی، محمد.  (1410ق.). الحکمة المتعالیة. ج 1، 2، 6، ...
  • صدرالمتألهین شیرازی. (بی‌تا).  الحاشیة علی الهیات الشفاء. بی‌نا. ...
  •  صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم. (1366 ش.). تفسیر القرآن الکریم (صدرا). (ج ...
  • طباطبائی، محمدحسین (1402). نهایةالحکمة. قم: مؤسّسة النشر الإسلامی. ...
  • طریحی، فخرالدین. (1375 ش.). مجمع‌البحرین. ج 1 و2. تهران: کتابفروشی ...
  • الطوسی، خواجه نصیرالدین. (بی‌تا). تلخیص المحصل.  بیروت: دارالأضواء.   ...
  • طوسی، محمدبن حسن. (1375 ش.).  شرح الاشارات و التنبیهات. ج ...
  •  علّامه حلّی. (1407 ق.). کشف‌المراد فی شرح تجریدالاعتقاد. قم: مؤسسة ...
  • ـــــــــــ . (1413ق.). الرسالة السعدیة. چ 1.بیروت: دارالصفوة. ...
  • ـــــــــــ . (1415 ق.). مناهج‌الیقین. چ 1. تهران: دارالأسوه دارالأسوه. ...
  • ـــــــــــ . (1423ق).  الالفین.  ج 1. چ 1. قم: المؤسسة ...
  • ـــــــــــ . (1363ش.).  أنوار الملکوت فی شرح الیاقوت. تحقیق محمد ...
  • ـــــــــــ . (1407 ق.). نهج‌الحق و کشف‌الصدق. قم: مؤسسة دار ...
  • الغالی، بلقاسم‌بن حسن. (1989م.). ابومنصور الماتریدی حیاته و آرائه العقدیة.تونس: ...
  •  غزّالی، ابوحامد. (1409ق.).  الاقتصاد فی الاعتقاد. چ 1. بیروت: دارالکتب ...
  • فاضل مقداد. (1422ق.). اللوامع الالهیة.  تحقیق و تعلیق شهید قاضی ...
  • فخرالدین رازی، محمدبن عمر. (1410ق.).  المسائل الخمسون فی اصول‌الدین. تحقیق ...
  • فراهیدی، خلیل‌بن احمد. (1409 ق.). کتاب العین. (ج 5).  چ ...
  • فیض، ملامحسن. (1375ش.). اصول المعارف. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. چ ...
  • القوشچی، علی‌بن محمد. (بی‌تا). شرح تجریدالعقائد. بیدار: بی‌جا. ...
  • لاهیجی، فیاض. (1072 ق.). شوارق الالهام فی شرح تجریدالکلام. اصفهان: ...
  • ماتریدی، ابومنصور. (1427ق.). کتاب التوحید. تحقیق دکتر عاصم ابراهیم. چ ...
  • مرعشی، قاضی نورالله. (1409 ق.). إحقاق ‌الحق و إزهاق ‌الباطل. ...
  • مطهری،‌ مرتضی. (1389ش.). مجموعه آثار.  (ج 4، 7، 11 و25)، ...
  • مظفر، محمدحسین. (1422ق.). دلائل‌الصدق. ج 3. چ 1.  قم: مؤسسة ...
  • معین، محمد. (1374 ش.). فرهنگ فارسی معین. ج 4. چ ...
  • نعمة محمد عبدالقادر، احمد محمود صبحی. (1430 ق.). آراء الکلامیة ...
  • نورانی، عبدالله. (1381 ش.). مصنفات میرداماد. چ 1.تهران: انجمن آثار ...
  • الهیدجی، الآخوند ملامحمد. (1363 ش.). تعلیقة الهیدجی علی المنظومة و ...
  • نمایش کامل مراجع