بوم‌شناسی ژرف‌نگر: جنبشی علیه دوگانۀ انسان/طبیعت و نقد آن (روی‌آوردی الهیاتی)

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 493

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JPRR-18-1_007

تاریخ نمایه سازی: 8 آذر 1399

چکیده مقاله:

دوگانه‌انگاری انسان/طبیعت دیدگاهی است که با تبیین خاصی از ارتباط میان انسان و طبیعت نقشی تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز در اخلاق زیست‌محیطی یافته است. در این دیدگاه، انسان به عنوان وجه برتر این تقسیم‌بندی حق هر گونه استفاده و رفتار با طبیعت را دارد. در نظر جنبش بوم‌شناسی ژرف‌نگر، به دلیل درهم‌تنیدگیِ انسان و طبیعت نمی‌توان این دو را مجزا از یکدیگر دانست. این نگرش به دلیل نقد تفکر دوگانۀ انسان/طبیعت دارای نکات مفید و سودمندی در باب اخلاق زیست‌محیطی است، که از آن جمله است: خیزش علیه روحیۀ سلطه‌گر و انسان‌محورِ فرهنگی و تمدنی در مغرب‌زمین؛ خودشکوفاییِ اصیلِ انسانی از طریق فرارفتن از خود؛ توجه به احیای حقوق ازدست‌رفتۀ موجودات غیرانسانی. این جنبش، به رغم داشتنِ این نقاط قوت، ضعف‌هایی نیز دارد و ما معتقدیم با نگاهی دینی-الهیاتی و از طریق اصلاح و بازاندیشی آرای این جنبش می‌توان به رهیافتی درست در مورد ارتباط انسان/طبیعت دست یافت. این موارد از این قرارند: نداشتن یک فلسفۀ منسجم که نتیجۀ آن مبهم‌اندیشی و کلی‌گویی در خصوص مسائل محیط‌زیستی است؛ نبود برنامه‌ای جامع به منظور ایجاد بستری برای یک سلسله‌مراتب معین حیاتی؛ غفلت از مقام والای انسانی؛ عدم کارآمدی در کشورهای توسعه‌نیافته. هدف از این نوشتار نقد نظریۀ دوگانگی انسان/طبیعت در اخلاق زیست‌محیطی طبقِ هنجارهای بوم‌شناسی ژرف‌نگر و نیز اصلاح و تکمیل نقاط ضعف این جنبش با تکیه بر آموزه‌های الهیاتی در مسئلۀ حاضر است.

نویسندگان

احمد عبادی

دانشیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

محمد امدادی ماسوله

دانشجوی دکتری فلسفه معاصر، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند. ...
  • تورات، اسفار خمسه، نسخۀ انجمن کتاب مقدس ایران. ...
  • اسلامی، سید حسن. 1392. «اخلاق زیست‌محیطی: زمینه‌ها، دیدگاه‌ها و چشم‌انداز ...
  • جوادی آملی، عبدالله. 1389. تفسیر تسنیم. ج. 2، قم: اسراء. ...
  • دژاردِن، جوزف آر. 1396. اخلاق زیست‌محیطی: درآمدی بر فلسفۀ محیط ...
  • دکارت، رنه. 1387. «گفتار در روش»، در سیر حکمت در ...
  • فرامرز قراملکی، احد. 1391. «توان فلسفی ملاصدرا در حل مسئلۀ ...
  • کانت، ایمانوئل. 1387. درس‌های فلسفۀ اخلاق. ترجمۀ منوجهر صانعی. تهران: ...
  • گئری، کامستوک ال. 1387. «خداباوری و اخلاق محیط زیست». ترجمۀ ...
  • مطهری، مرتضی. 1383. فلسفۀ اخلاق. تهران: صدرا. ...
  • ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی. 1981. الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. ...
  • نصر، سید حسین. 1385. معرفت و معنویت. ترجمۀ انشاالله رحمتی. ...
  • نصر، سید حسین. 1392. دین و نظم طبیعت. ترجمۀ انشاالله ...
  • ونتس، پیتر اس. 1392. «اخلاق زیست‌محیطی»، در دانشنامۀ فلسفۀ اخلاق. ...
  • Ammar, Nawal. 2001. “Islam and Deep Ecology,” in Deep Ecology ...
  • World Religions: New Essays onSacred Grounds, edited by David Landis ...
  • Aristotle. 1941. The Politics, in Basic Works of Aristotle, edited ...
  • Aquinas, Thomas. 1924. Summa Contra Gentiles. Edited by English Dominion ...
  • Bacon, Francis. 1952. Novum Organum, in New Atlantis (Great Books ...
  • Baier, Annette. 1984. “For the Sake of Future Generation,” in ...
  • Dobel, Patrick. 2015. “The Judeo-Christian Stewardship Attitude toNature”, pp. 30-37, ...
  • de Paula, Gabriela Oliveira, and Rachel Negrao Cavalcanti. 2000. “Ethics: ...
  • Deen, Mawil Y. Izzi. 1990. “Islamic Environmental Ethics, Law, and ...
  • Devall, Bill, and George Sessions. 2015. “Deep Ecology,” pp. 231-237, ...
  • Fox, Warwick. 1984. “Deep Ecology: A New Philosophy for our ...
  • Guha, Ramachandra. 1989. “Radical American Environmentalism and Wilderness Preservation: A ...
  • Ingram, David, and Jennifer A. Parks. 2002. The Complete Idiot's Guide ...
  • Leopold, Aldo. 1949. “The Land Ethic,” in A Sand County ...
  • MacIntyre, Alasdair. 1981. After Virtue: A Study in Moral Theory. ...
  • Manzoor, Parvez. 1984. “Environment and Values the Islamic Perspective,” pp. ...
  • Milbank, John. 1993. "Out of the Greenhouse." New Blackfriars 74(867): ...
  • Moncrief, Lewis W. 1970. “The Cultural Basis for Our Environmental ...
  • Naess, Arne. 1973. “The Shallow and the Deep, Long-Range Ecology ...
  • Naess, Arne. 2015. “Ecosophy T: Deep Versus Shallow Ecology,” pp. ...
  • Oughton, Deborah. 2003. “Protection of the Environment from Ionising Radiation: ...
  • Passmore, John. 1974. Man's Responsibility for Nature. New York: Scribner's. ...
  • Regan, Tom. 2015. “The Radical Egalitarian Case for Animal Rights,” ...
  • Schultz, P. Wesley, Valdiney V. Gouveia, Linda D. Cameron, Geetika ...
  • Schweitzer, Albert. 2015. “Reverence for Life”, pp. 169-176, in Louis ...
  • Da Silva, Lily. 2001. “The Buddhist attitude towards nature,” pp. ...
  • Simon-Brown, Viviane. 2004. “Intelligent Consumption: Addressing Consumer Responsibilities for Natural ...
  • Thomas, Keith. 1984. Man and the Natural World: Changing Attitudes ...
  • White, Lynn. 1967. “The Historical Roots of Our Ecological Crisis”. ...
  • Yu, Mouchang, and Yi Lei. 2009. “Biocentric Ethical Theories.” Environment ...
  • نمایش کامل مراجع