تبیین نقش کوشک در باغ ایرانی در عصر صفوی

باغسازی از کهنترین رسوم ایرانیان است. در بین حکومت های حاکم بر ایران، سلسله صفوی توانست ثبات نسبی ای را درطی سالیان برقرار کند و از جمله اقدامات مهم ایشان ایجاد بناهای زیبا و باغ شهرهای مدرن و در دل این شهرها، باغ-کوشک های باشکوه بوده است. در این باغ ها ساختمان کوشک از دید معماری و کاربردی بسیار تاثیرگذار طراحی شده است.در پژوهش پیش رو با مطالعه اسناد تاریخی و کتابخانه ای، سفرنامه سیاحان و همچنین بررسی میدانی سعی در کنکاشپیرامون تبیین نقش کوشک در عصر صفوی شده است. در این راستا سؤالاتی مطرح گردید، نقش متقابل کوشک و باغ چهبوده است؟ در عصر صفوی در ایران و جهان پیرامون آن چه گذشته است؟ خصوصیت کوشک های صفوی چه بوده است؟ باتفحص در آثار باقیمانده و معدود کوشک های به جا مانده از آن دوران در قزوین، اصفهان و حاشیه خزر این نتیجه حاصلگردید که عمده کوشک های مهم صفوی با کاربری معین شامل دیوانخانه، تشریفات، حرمسرا، ساختمان اسکان نگهبانانتکمیل کننده هم در مجموعه شاهی بوده و در کنار یکدیگر معنا پیدا می کنند و به فراخور نوع استفاده از ساختمان، میزانتزئینات مانند نقاشی ها، ابعاد فضاهای باز و بسته و نوع ارتباط بین کوشک و باغ تغییر کرده است. یعنی هرچه کاربریکوشک به سمت تشریفات پیش رفته است فضاهای باز بیشتر، نقش تالار طبقه همکف پررنگتر، تزئینات مجلل تر و سهماندرونی های خصوصی کمتر شده است مانند عمارت چهلستون اصفهان و در کوشک هایی با حریم خصوصی تر تالارها کوچکتر،تزئینات ساده تر و فضاهای بسته بیشتر شده اند مانند کوشک باغ خلوت اصفهان.