بررسی پیدایش فعل وجهی «رسیدن» در فارسی از منظر دستوری‌شدگی

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 252

فایل این مقاله در 38 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_LS-7-11_001

تاریخ نمایه سازی: 24 آذر 1399

چکیده مقاله:

در این پژوهش، کارکردهای وجهی فعل «رسیدن» در فارسی و روند دستوری­شدگی آن بررسی شده است. به این منظور، نویسندگان پس از مروری بر پیشینۀ تحقیقات انجام‌شده در حوزۀ وجهیت، به‌ویژه دستوری‌شدگیِ وجهیت در زبان فارسی، به رویکردهای نظری موجود در دو حوزۀ وجهیت و دستوری‌شدگی پرداخته‌اند و سپس، با ارائۀ شواهد متعدد از دوره‌های مختلف زبان فارسی، تحولات درزمانی رخ‌داده را در گذر از فارسی باستان به فارسی میانه، فارسی دری و فارسی امروز تحلیل کرده­اند. مطالعة شواهد نشان می‌دهد که در فارسی دری، «رسیدن» در بافت‌هایی خاص، پس از بسط استعاری و با پیشرفت در مسیر دستوری‌شدگی، در صیغۀ سوم شخص مفرد مضارع، به‌عنوان ابزاری برای بازنمایی وجهیت‌های پویا، سزاواری یا اجازه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طرف دیگر، اگرچه در فارسیِ امروز این کاربرد به‌تدریج از میان رفته است، اما فعل «رسیدن»، از طریق دیگری، برای بازنمایی وجهیت پویا به کار می‌رود.

نویسندگان

محمود جعفری دهقی

استاد فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه تهران، تهران، ایران

مجتبی منشی زاده

استاد زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

فهیمه تسلی بخش

دانشجوی دکتری زبان های باستانی دانشگاه تهران، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابوالفتوح رازی، حسین بن علی. (1376)، روض‌الجنان و روح‌الجنان فی ...
  • ابوالقاسمی، محسن. (1389). تاریخ زبان فارسی. تهران: سمت. ...
  • اخلاقی، فریار. (1386). «بایستن، شدن و توانستن: سه فعل وجهی ...
  • انوری، حسن و همکاران. (1381). فرهنگ سخن. تهران: سخن. ...
  • اوحدی مراغی، اوحدالدین. (1340). دیوان ـ منطق‌العشاق ـ جام جم. ...
  • ایلخانی‌پور، نگین. (1391). نگرشی معنایی‌ـ‌نحوی به وجهیت در صفات فارسی. ...
  • بلعمی، محمد بن محمد. (1378). تاریخنامۀ طبری. گردانیده منسوب به ...
  • بلعمی، محمد بن محمد. (1373). تاریخنامۀ طبری. گردانیده منسوب به ...
  • بهار، محمدتقی. (1387). دیوان اشعار ملک‌الشعرای بهار. تهران: مؤسسۀ انتشارات ...
  • بهار، مهرداد. (1395). بندهش. تهران: انتشارات توس. ...
  • بیهقی، ابوالفضل. (1384). تاریخ بیهقی. تصحیح علی‌اکبر فیاض. تهران: علم. ...
  • ترجمۀ تفسیر طبری (1356). به تصحیح و اهتمام حبیب یغمائی. ...
  • تفضلی، احمد. (1385). ترجمۀ مینوی خرد. به‌کوشش ژاله آموزگار. تهران: ...
  • جامی، نورالدین عبدالرحمن. (1370). نفحات الانس من حضرات القدس. مقدمه، ...
  • حاجی‌پور، ماندانا. (1397). مادیان هزاردادستان، آوانویسی، برگردان فارسی، یادداشت‌ها و ...
  • حافظ، شمس‌الدین محمد. (1380). دیوان غزلیات، به کوشش خلیل خطیب ...
  • داوری، شادی. (1394). «از «اجبار» تا «یقین»؛ تکوین و تحول ...
  • داوری، شادی و نغزگوی کهن، مهرداد. (1395). «از اراده تا ...
  • دستلان، مرتضی. (1396). «بررسی تغییرات درزمانی و تفاوت‌های هم‌زمانی فعل ...
  • دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامۀ دهخدا. چاپ دوم از دورۀ جدید. ...
  • رحیمیان، جلال و عموزاده، محمد. (1392). «افعال وجهی در زبان ...
  • رضائی باغ‌بیدی، حسن. (1390). «دربارۀ چند مهرنوشته و سکه‌نوشتۀ ساسانی ...
  • شفائی، احمد. (1363). مبانی علمی دستور زبان فارسی. تهران: نوین. ...
  • صائب تبریزی. (1383). دیوان اشعار، مشتمل بر غزلیات فارسی و ...
  • ظهیر فاریابی، طاهر بن محمد. (1380). دیوان ظهیرالدین فاریابی. تصحیح ...
  • عطار نیشابوری، فریدالدین محمد. (1391). تذکرة الاولیاء. بررسی، تصحیح متن، ...
  • عموزاده، محمد و رضایی، حدائق. (1391). «بررسی مفاهیم وجهی زمان ...
  • عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر. (1345). قابوسنامه. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: ...
  • فرشیدورد، خسرو. (1350). «وجه فعل در فارسی معاصر». مجلۀ دانشکدۀ ...
  • فروغی بسطامی. (1336). دیوان کامل. با مقدمه و شرح‌حال کامل ...
  • فیض کاشانی، ملا محسن. (1354). کلیات اشعار. با تصحیح و ...
  • کمال‌الدین اسمعیل اصفهانی، ابوالفضل. (1348). دیوان اشعار. با مقدمه و ...
  • گرگانی، فخرالدین اسعد. (1377). ویس و رامین. با دو گفتار ...
  • لاینز، جان. (1391). درآمدی بر معنی‌شناسی زبان. ترجمۀ کورش صفوی. ...
  • ماهوتیان، شهرزاد. (1378). دستور زبان فارسی از دیدگاه رده‌شناسی. ترجمة ...
  • محمد بن منور. (1381). اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی سعید. ...
  • محمودی بختیاری، بهروز. (1387). «ساختواژۀ افعال شاید و باید در ...
  • مظفر، محمدرضا. (1384). ترجمۀ منطق (جلد اول). مترجم: علی شیروانی. ...
  • منشی، نصرالله. (1361). کلیله و دمنه. تهران: انتشارات دانشگاه طهران. ...
  • میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. (1371). کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار. به سعی و ...
  • ناتل خانلری، پرویز. (1365). تاریخ زبان فارسی. چاپ تجدیدنظرشده. جلد ...
  • نظری فارسانی، محسن. (1397). کتاب هشتم دینکرد. آوانویسی، ترجمه، یادداشت ...
  • نعمت‌الله ولی، نعمت‌الله بن عبدالله. (1380). دیوان شاه نعمت‌الله ولی. ...
  • نغزگوی کهن، مهرداد. (1390). «دستوری‌شدگی افعال حرکتی». مجموعه مقالات ششمین ...
  • وراوینی، سعدالدین. (1355(2535)). مرزبان‌نامه. به تصحیح محمد روشن. جلد 1: ...
  • همایونفر، مژگان. (1392). وجه و تأثیر آن بر نظام فعل ...
  • Anklesaria, T. D. (1913). Dânâk-u Mainyô-i Khard. Bombay: Fort Printing ...
  • Bybee, J. (2015). Language Change. Cambridge: University Press. ...
  • Bybee, J., R. Perkins & W. Pagliuca. (1994). The Evolution ...
  • Coates, J. (1983). The Semantics of the Modal Auxiliaries. London: ...
  • De Haan, F. (2006). “Typological approaches to modality”. In W. ...
  • Heine, B., U. Claudi and F. Hünnemeyer. (1991). “From cognition ...
  • Heine, B. (2003). “Grammaticalization”. In R. D. Janda & B. ...
  • Hopper, P. (1991). “On Some Principles of Grammaticalization”. In E. ...
  • Hopper, P & E. Traugott. (1993). Grammaticalization. 1st edition. Cambridge: ...
  • Hopper, P & E. Traugott. (2003). Grammaticalization. 2nd edition. Cambridge ...
  • Jamasp-Asana, J. M. (1897/1913). Pahlavi Texts, Bombay: Fort Printing Press. ...
  • Kent, R. G. (1953). Old Persian: Grammar, Texts, Lexicon. New ...
  • Lehmann, C. (2002). Thoughts on Grammaticalization. Second revised edition. Erfurt: ...
  • Lyons, J. (1977). Semantics. Cambridge: University Press. ...
  • Madan, D. M. (1911). The Complete Text of Pahlavi Dinkard. ...
  • Nuyts, J. (2005). “The modal confusion: On terminology and the ...
  • Pakzad, F. (2005). Bundahišn. Zoroastrische Kosmogonie und Kosmologie. Tehran: Center ...
  • Palmer, F. R., (1986). Mood and Modality. Cambridge: Cambridge University ...
  • Palmer, F. R., (2001). Mood and Modality. (2nd ed). Cambridge: ...
  • Rahimian, J., H. Najari, , & S. Hesarpuladi. (2015). “A ...
  • Taleghani, A. H. (2008). Modality, Aspect and Negation in Persian. ...
  • Tavangar, M., & Amouzadeh, M. (2009). “Subjective modality and tense ...
  • Traugott, E. C., & König, E. (1991). “The semantics-pragmatics of ...
  • Von Wright, G. H. (1951). An Essay in Modal Logic. ...
  • نمایش کامل مراجع