تطور مسئله قضا و قدر در عصر حضور (عصر رسالت و ائمه (علیهم السلام))

مسئله قضا و قدر از دیرباز یکی از مسائل پیچیده و مناقشه­برانگیز بوده است. بهترین راه تبیین و برون­رفت از این مناقشه‌ بررسی تطوری آن است. مقاله حاضر سیر تاریخی مسئله قضا و قدر را در زمان حضور یعنی، عصر پیامبر (ص) و عصر ائمه (ع) بررسی می­کند. در زمان پیامبر (ص) و امام علی (ع) با تبیین و توضیح مسئله قضا و قدر، انسان‌های کم­توان را از ورود به آن نهی می‌کردند، اما در زمان ائمه (ع) به­ویژه بعد از امام صادق (ع) با تعریف و تبیین اصل اختیار، ورود به مباحث مرتبط با قضا و قدر مانند علم الهی، مراتب قضا و قدر و مسئله‌ بداء به­صورت گسترده­تری پیگیری شد. در عصر غیبت نیز دو رویکرد اختیارگرایانه و جبرگرایانه از آموزه­ قضا و قدر در کلام اسلامی پدید آمد. اصل اختیار مسئله اجماعی امامیه است و فقط تقریر آنها از مکتب امر بین امرین متفاوت بوده است.