نگاهی جامعه شناختی به علل و آیین جنگ ها در شاهنامه فردوسی

بین ادبیات و اجتماع همواره رابطه متقابل وجود داتشه و این دو بر هم اثر گذار بوده یا از یکدیگر تاثیرپذیرفته اند. بر زبان آوردن ادبیات، حتی ادبی اندیشیدن، می تواند از مهم ترین دلایل اجتماعی بودن ادبیات باشد؛ زیرا ادبیانه و هنرمندانه اندیشیدن، به جهت القای دقیق تر احساس خالق اثر هنری و ادبی به دیگران (مخاطبان) است. یکی از آثار ادبی مهم ایرانیان که محتوایی اجتماعی دارد و بزرگترین اثر حماسی ایرانیان نیز محسوب می شود، شاهنامه فردوسی است. شاهنامه در مجموع، درونمایه ای انسانی دارد و از جمله موضوعات آن، جدال میان نیکی و بدی است. فردوسی در شاهنامه به تمامی شاعری متعهد و اجتماعی است و درون مایۀ حماسی اجتماعی شاهنامه به نحوی خاص با جنگ ها عجین شده است که در این نوشتار به بررسی جامعه شناختی علل و آداب و آیین های حاکم بر این جنگ ها پرداخته شده است. دفاع از دین، ناموس و وطن، نفی بدی و بیداد، نام نیک جستن و ننگ زدایی از عوامل مثبت شروع نبردها و قدرت و قدرت طلبی، رشک، آز و فزون طلبی و ... از انگیزه ای منفی جنگ ها و نبردها در شاهنامه بوده است که ریشه در ساختار اجتماعی و سیاسی جامعۀ آن دوران داشته است و فردوسی با بیانی حماسی و زیبا همۀ این نبردها را همراه با آیین های مخصوص به زیبایی تمام با زبان شعر در شاهنامه به تصویر کشیده است.