ارزیابی ریسک بهداشتی جیوه در بافت خوراکی برخی ماهیان جنوب غرب ایران: مطالعه مروری

زمینه و هدف: جیوه خطرناک­ترین فلز موجود در محیط­زیست می­باشد که با ورود به اکوسیستم ­های آبی در بافت­ های ماهیان تجمع می­یابد و در نهایت وارد زنجیره غذایی انسان می­ شود. با توجه به سرطان­زایی جیوه برای انسان، این تحقیق مروری با هدف ارزیابی ریسک بهداشتی جیوه در بافت خوراکی برخی ماهیان جنوب غرب ایران انجام شد. مواد و روش­ کار: در این تحقیق اطلاعات مورد نیاز از تحقیقات انجام گرفته توسط مولفین این مقاله که در سال­ های اخیر بر روی میزان تجمع زیستی جیوه در ماهیان انجام شده است، تهیه گردید. معیار انتخاب تحقیقات و مطالعات برای این مقاله منطقه جنوب غرب ایران، سال­های چاپ مقالات، نوع آبزی (ماهی) و روش سنجش جیوه بوده است. برای بررسی میزان جذب روزانه و خطر فلزات برای سلامت جمعیت انسانی مصرف کننده ماهیان از رهنمودهای ارزیابی خطر سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا استفاده شد. یافته­ ها: با توجه به میزان مصرف سرانه ماهی در ایران، میزان جیوه­ ای که از طریق مصرف ماهیان مورد مطالعه جذب بدن بزرگسالان (یک فرد بالغ با وزن ۷۰ کیلوگرم) و کودکان (یک کودک با وزن ۱۴/۵ کیلوگرم) می­ شود، حدود ۰/۴۶۰-۰/۰۰۵و ۲/۲۲۲-۰/۰۲۷ میلی­ گرم در کیلوگرم می باشد. همچنین میزان احتمال خطرپذیری در بزرگسالان ۴/۶۰-۰/۰۵ به دست آمد. در کودکان نیز احتمال خطرپذیری مصرف ماهیان ۲۲/۲۲-۰/۲۷ بود. مقدار مجاز مصرف ماهیان مورد مطالعه با میانگین غلظت ۱/۲۸۹-۰/۰۵ میلی­گرم در کیلوگرم جیوه، ۴۳/۷۵-۰/۵۴۳ گرم در روز می­ باشد. همچنین حداکثر مصرف روزانه ماهی برای کودکان نیز با میانگین غلظت ۱/۲۸۹-۰/۰۵ میلی­ گرم در کیلوگرم جیوه، ۹/۰۶۲-۰/۱۱۲ گرم در روز به دست آمد. نتیجه­ گیری: در این تحقیق احتمال خطرپذیری جیوه درمورد مصرف ماهیان شیربت، گطان، کفشک زبان­گاوی و گل­خورک برای بزرگسالان و کودکان بالاتر از ۱ به دست آمد. بنابراین توصیه می­شود نسبت به مصرف این ماهیان دقت بیشتری به عمل آید.