ماهیت و مصادیق تقصیر جزایی در نظام عدالت کیفری ایران

تقصیر جزایی در اصطلاح عبارت است از انجام کاری که در ارتكاب آن، احتمال ایراد صدمه یا ضرر و زیان به دیگری و یااختلال در امری از امور اجتماعی وجود دارد. قانونگذار تقصیر جزایی را تعریف ننموده و تنها در تبصره ماده 333 قانونمجازات اسلامی، به ذکر مصادیق آن بسنده نموده است. تقصیر یا خطای کیفری به موجب تبصره ماده 333 ق.م.ا عبارت استاز: بیاحتیاطی، بیمبالاتی، عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی. هر چند قانونگذار خطای کیفری را به چهار دستهتقسیم نموده؛ اما همه این واژهها از یک وضع روانی حكایت دارند و آن غفلت و یا عدم پیش بینی واقعهای است که مرتكبمی توانست با اندکی دور اندیشی از آن اجتناب نماید. ما در این مقاله در صدد آن هستیم که ماهیت و مصادیق تقصیر جزایی رادر نظام عدالت کیفری ایران را تبیین کنیم. به نظر می رسد که تقصیر به معنای اخص، یا وصف عملی است که در آن عملحزم و پیش بینی و جوانب نگری در حد عادت، رعایت نشده است بی احتیاطی یا وصف عارض بر کاری است که فاعل آن، ورودضرر ناشی از آن کار را به دیگری احتمال میدهد ولی لاقیدی به خرج می دهد (بی مبالاتی)، یا عدم آشنایی متعارف با اصول ودقائق علمی و فنی کار معین و بی اطلاعی متعارف در حرفه ای (عدم مهارت) یا رعایت نكردن هر دستوری است که دارایضمانت اجرا باشد اعم از قانون به معنای اخص و آیین نامه ها (عدم رعایت مقررات دولتی؛ بنابراین تقصیر عبارت است از تجاوزاز رفتار انسان متعارف در شرایط حادثه، بدون اینكه قصد ارتكاب عمل بر موضوع را داشته باشد.