نقش فطرت و تربیت

فطرت از جمله مفاهیمی است که قرآن کریم آن را برای اولین بار در مورد انسان به کار برده است. خداوند انسان ها را بر فطرت خداجویی، خداپرستی و حقیقت طلبی آفریده است؛ فطرت بر ویژگی ها و صفاتی که در اصل خلقت و آفرینش انسان وجود دارد، دلالت می کند؛ بدین ترتیب امور فطری «اموری حقیقی و اصیل هستند که چه به طور بالقوه و چه به شکل بالفعل در روح تمامی انسان ها نهفته اند.» تفاوت فطرت و غریزه در این است که غریزه ناظر به بعد جسمانی انسان است، ولی فطرت ویژگی ها و خصوصیات روحی انسان را دربر می گیرد. واژه تربیت به معنای افزایش ویژگی ها و خصلت های پسندیده در انسان می باشد که سبب رشد و تعالی فرد خواهد بود. تربیت جسمانی برای انسان ها یک امر ضروری و واجب تلقی می شود، اما مفهوم تربیت در اسلام بیشتر ناظر بر تربیت روحی و معنوی آن ها خواهد بود که هدف آن چیزی جز رسیدن به آرامش واقعی، سعادت و خوشبختی در دنیا و آخرت نیست. فرآیند تربیت به گونه ای است که می خواهد زمینه ها و عوامل به فعلیت رساندن و شکوفا نمودن استعدادهای انسان را در جهت مطلوب فراهم کند. سیره پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) در مواجهه با دشمنان و مخالفان خود به گونه ای بوده است که با نرم خویی و مدارا کردن سعی داشتند، آن ها را با تربیت صحیح به سمت هدایت دعوت کنند. در این مقاله سخنان حضرت علی (ع) که حاوی مضامین تربیتی می باشد را بیان می کنیم و نقش سازنده و موثر آن را در زندگی اجتماعی انسان ها مورد بررسی و تحلیل قرار می دهیم؛ مباحث تربیتی که از زبان مبارک حضرت امیر (ع) بیان می کنیم، شامل این موارد می باشد : 1-آثار تربیتی و معنوی دعا 2- تربیت و سازندگی 3-روش تربیت شدن امام (ع) در محضر رسول خدا (ع) 4- روش تربیت و خودسازی 5- عبرت گیری از حوادث گذشته 6- ضرورت خودسازی و تربیت نفس 7- دنیا شناسی