کارکرد قرائن تاریخی در فقه امامیه؛ بررسی موردی روایات سبب نزول

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 208

فایل این مقاله در 23 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_FIQH-51-2_003

تاریخ نمایه سازی: 22 دی 1399

چکیده مقاله:

روایات سبب نزول از سویی با قرآن و حدیث و از سوی دیگر با تاریخ ارتباط دارند و در مورد آیات الاحکامی که دارای سبب نزول هستند، بُعد فقهی نیز به این ابعاد افزوده می‌شود. نوع نگاه فقهای امامیه به قرائن تاریخی به طور کلی، و روایات سبب نزول به طور خاص، در چگونگی استنباط فقهی از آیات به واسطه فهم حاصل شده از این روایات مؤثر است. این پژوهش برای تبیین نوع نگاه فقهای امامیه به قرائن تاریخی، کاربرد روایات سبب نزول را در آثار فقهای امامیه مورد بررسی قرار می‌دهد. بدین منظور، تفاوت مکاتب فقهی را از یاد نبرده و کوشیده است گوناگونی نوع تعامل فقهای امامیه با روایات سبب نزول را از این طریق تبیین کند. استقرای حاصل از این بررسی نشان می‌دهد که روایات مروی از ائمه (ع) با شرط اثبات صحت انتساب، در زمره دلایل اصلی یک حکم فقهی مطرح شده‌اند. اما اسباب نزول منقول از طریق اهل سنت، بیشتر به عنوان مؤید برداشت‌های فقهی شیعه مورد استفاده بوده‌اند. روایات سبب نزول در آثار فقهای امامیه کاربردهای متنوعی همچون تعیین مؤلفه‌های معنایی الفاظ و استنباط احکام استحبابی از آیه داشته‌اند، اما زمینه‌چینی برای استنباط فقهی از آیات به ظاهر غیر فقهی، یکی از مهم‌ترین کارکردهای این اخبار است؛ چراکه بدون در نظر گرفتن این اخبار، آیه اشعار مستقیمی به مسائل فقهی نداشته است.

نویسندگان

الهه شاه پسند

، دانشکده تربیت مدرس قرآن مشهد

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن ادریس حلّى، السرائر، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چ ‏دوم، ...
  • ابن بابویه، محمّد، من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامى، ...
  • ابن جوزى، زاد المسیر، تحقیق: عبدالرزاق مهدی، دارالکتاب العربی، بیروت، ...
  • ابن زهره حلبى، غنیة النزوع، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، چ ...
  • ابن سلامۀ، احمد، شرح معانی الآثار، تحقیق: محمد نجار، دارالکتب ...
  • استرآبادى، محمد، آیات الأحکام، تحقیق: محمدباقر شریف‏زاده، معراجی، تهران ، ...
  • انصارى، مرتضى، کتاب الصلاة، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ انصارى، قم، ...
  • ایروانی و شاه‌پسند، «تقابل سیاق واسباب نزول در تفسیر آیه ...
  • ایروانی و شاه‌پسند، «نقدی بر نظریه تحریم تدریجی خمر»، آموزه‌های ...
  • بحرانی آل عصفور، عیون الحقائق الناضرۀ، مؤسسۀ النشر الاسلامی، قم، ...
  • بحرانى آل طعان، الرسائل الأحمدیة، دار المصطفى لإحیاء التراث، قم، ...
  • بحرانى، یوسف، الحدائق الناضرة، تحقیق: ایروانى و مقرم، دفتر انتشارات ...
  • بهجت، محمدتقى، بهجة الفقیه، بی‌نا، قم، چ ‏اول، بی‌تا ...
  • پاکتچی، احمد، «اندیشه‌های فقهی در سده 4-6»، اسلام؛ پژوهشی تاریخی ...
  • پاکتچی، احمد، «اندیشه‌های فقهی در سده‌های متأخر»، اسلام؛ پژوهشی تاریخی ...
  • ثعلبى، احمد، الکشف و البیان، تحقیق: ابومحمد بن عاشور، دارإحیاء ...
  • جصاص، احمد، احکام القرآن، دارالکتب العلمیه، بیروت، ط الاولی، 1415ق. ...
  • جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، اسراء، قم، چ اول، 1378ش. ...
  • حاکم نیشابوری، معرفۀ علوم الحدیث، تحقیق: معظم حسین، دارالکتب العلمیة، ...
  • حائرى یزدى، عبد الکریم، کتاب الصلاة، دفتر تبلیغات اسلامى، قم، ...
  • حرّ عاملى، تفصیل وسائل الشیعة، مؤسسه آل البیت، قم، چ ...
  • حرّ عاملى، هدایة الأمة، مجمع البحوث الإسلامیة، مشهد، چ ‏اول، ...
  • حکیم، سید محمد تقی، الاصول العامۀ للفقه المقارن، مؤسسۀ آل ...
  • حمیرى، عبدالله، قرب الإسناد، کتابفروشى نینوا، تهران (چ سنگی) ...
  • خمینى، سید روح اللَّه، کتاب الخلل فی الصلاة، چاپخانه مهر، ...
  • خواجوئى مازندرانى، جامع الشتات، تحقیق: مهدی رجائی، دفتر انتشارات اسلامى، ...
  • خویی، سید ابو القاسم، موسوعة الإمام الخوئی، مؤسّسة إحیاء آثار ...
  • ربانی، محمدحسن، فقه و فقهای امامیه در گذر زمان، بین ...
  • زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان، مطبعة عیسى البابی الحلبی وشرکاه، ...
  • زرکشی، محمد، البرهان، تحقیق: محمد أبو الفضل إبراهیم، دارالمعرفة، بیروت،1391ق. ...
  • زین الدین، محمد امین، کلمة التقوى، ناشر: سید جواد وداعى، ...
  • سبزوارى، سید عبدالأعلى، مهذّب الأحکام، دفتر آیت الله سبزوارى، قم، ...
  • سبزوارى، محمدباقر، ذخیرة المعاد، مؤسسه آل البیت، طبعۀ حجریّه. ...
  • سمرقندى، نصر، بحرالعلوم، تحقیق: محب الدین ابوسعید، دار الفکر، بیروت، ...
  • سیستانى، سید على، قاعدة «لا ضرر و لا ضرار»، مکتب ...
  • شاه‌پسند؛ ایروانی و حائری، «رهیافت روایات سبب نزول در فقه ...
  • شاهرودى، احمد، الإحصار و الصد، تقریر درس محمدرضا موسوى گلپایگانى، ...
  • شهید اول، محمد بن مکى، الدروس الشرعیة، دفتر انتشارات اسلامى، ...
  • شهید اول، محمد بن مکى، ذکرى الشیعة، مؤسسه آل البیت ...
  • شهید ثانى، زین الدین، روض الجنان، مؤسسه آل البیت، قم، ...
  • صدر، سید محمد باقر، الفتاوى الواضحة، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، ...
  • طباطبائى یزدى، العروة الوثقى، تحقیق: احمد محسنى، دفتر انتشارات اسلامى، ...
  • طبری، محمد، جامع البیان، دار المعرفه، بیروت، ط الأولى، 1412ق. ...
  • طوسى، محمد، الاستبصار دار الکتب الإسلامیة، تهران، چ ‏اول، 1390ق. ...
  • طوسى، محمد، الخلاف، تحقیق: على خراسانى و دیگران، دفتر انتشارات ...
  • طوسى، محمد، تهذیب الأحکام، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چ ‏چهارم، ...
  • عاملى، جواد، مفتاح الکرامة، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا ...
  • عاملى، محمد، مدارک الأحکام، مؤسسه آل البیت، بیروت، چ ‏اول، ...
  • علامه حلى، حسن، تذکرة الفقهاء‏، مؤسسه آل البیت، قم، چ ...
  • علامه حلى، حسن، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، دفتر انتشارات ...
  • علامه حلى، حسن، منتهى المطلب، مرکز پژوهشهای اسلامی، مشهد، چ ...
  • علامه حلى، حسن، نهایة الإحکام، تحقیق: مهدی رجائی، مؤسسه اسماعیلیان، ...
  • سید مرتضی، المسائل الناصریات، رابطة الثقافة و العلاقات الإسلامیة، تهران، ...
  • عیاشى، محمد، کتاب التفسیر، تحقیق: سید هاشم رسولى محلاتى، چاپخانه ...
  • فاضل آبى، کشف الرموز، تحقیق: اشتهاردى و یزدى، دفتر انتشارات ...
  • فاضل جواد، مسالک الأفهام، تصحیح: محمد تقى کشفى، انتشارات مرتضوى، ...
  • فاضل مقداد، کنز العرفان، بی‌نا، قم، چ ‏اول، بی‌تا. ...
  • فخر رازى، المحصول، تحقیق: طه جابر فیاض علوانی، مؤسسة الرسالة، ...
  • فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، دانشگاه تهران، تهران، چ ...
  • قطب راوندی، فقه القرآن، تحقیق: احمد حسینی، کتابخانه آیت الله ...
  • قمى، على، تفسیر القمى، تحقیق: سید طیب موسوى جزایرى، دار ...
  • کاظمى خراسانى، کتاب الصلاة، تقریر درس میرزای نائینى، جامعه‏ى مدرسین، ...
  • کلینى، محمد بن یعقوب‏، الکافی، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چ ...
  • مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404ق. ...
  • محقق حلّى، جعفر‏، المعتبر، تحقیق: حیدرى و دیگران، مؤسسه سید ...
  • محقق حلّى، جعفر‏، نکت النهایة، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چ ...
  • محقق کرکى، على، جامع المقاصد، مؤسسه آل البیت، قم، چ ...
  • مدرسى طباطبائى، سید حسین، مقدمه‏اى بر فقه شیعه، مترجم: محمد ...
  • معرفت، محمدهادی، التفسیر و المفسرون، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ...
  • مفید، محمّد، المقنعة، کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، قم، چ ...
  • مقدس اردبیلى، زبدة البیان، تحقیق: محمدباقر بهبودى، المکتبة الجعفریة، تهران، ...
  • موسوی، علی عباس، «تشخیص موضوعات الاحکام»، فقه اهل البیت(ع)، ع ...
  • مؤمن، محمد؛ جوادى آملى، عبدالله، کتاب الصلاة، تقریر درس محقق ...
  • میرزاى قمى، غنائم الأیّام، تحقیق: عباس تبریزیان، مکتب الاعلام الاسلامی، ...
  • نجفى، محمد حسن، جواهر الکلام، تحقیق: عباس قوچانى، دار إحیاء ...
  • نراقى، احمد، مستند الشیعة، مؤسسه آل البیت، قم، چ ‏اول، ...
  • نورى، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، مؤسسه آل البیت، بیروت، ط ...
  • واحدى، اسباب نزول القرآن، تحقیق: کمال زغلول، دارالکتب العلمیة، بیروت، ...
  • وحید بهبهانى، محمد باقر، مصابیح الظلام، مؤسسة العلامة الوحید البهبهانی، ...
  • همدانى، آقا رضا، مصباح الفقیه، تحقیق: باقرى و دیگران، مؤسسة ...
  • نمایش کامل مراجع