اثر تنش خشکی آخر فصل بر روی عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ های گندم نان

به منظور بررسی تحمل تنش خشکی آخر فصل در ژنوتیپ های گندم نان آزمایشی در بخش مرکزی شهرستان اردبیل در ایستگاه تحقیقات آلاروق در سال 1398 - 1399 به اجرا در آمد. این آزمایش به صورت بلوک های کامل تصادفی بر روی 16 لاین گندم به همراه 4 رقم شاهد (ارقام میهن، حیدری، زرینه و زارع) در سه تکرار در دو شرایط نرمال و تنش آخر فصل اجرا شد. تنش خشکی آخر فصل در مرحله خوشه دهی با قطع آبیاری اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد ارزیابی در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی نشان داد که بین ارقام و لاین ها از نظر کلیه صفات مورد ارزیابی اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1 درصد وجود داشت. تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ ها در هر دو شرایر نرمال و تنش خشکی نشان دهنده وجود تنوع در بین آن ها می باشد. تنش خشکی باعث کاهش کلیه صفات مورد ارزیابی در این بررسی گردید. کاهش 34/5 درصدی عملکرد دانه نسبت به شرایط آبیاری نرمال مشاهده شد. بیشترین عملکرد دانه در شرایط نرمال به ترتیب با میانگین های 9292 و 9236 کیلوگرم در هکتار مربوط به لاین های 3 و 13 و کم ترین مقدار عملکرد با میانگین 5675 کیلوگرم مربوط به لاین 11 بود. در شرایط تنش خشکی آخر فصل، لاین 13 با میانگین 6523 کیلوگرم بیشترین و لاین 1 با میانگین 3495 کیلوگرم در هکتار کم ترین مقدار عملکرد را داشتند. با توجه به نتایج می توان نتیجه گرفت که با وجود مساعد بودن شرایط رطوبتی تا پیش از رسیدن دانه، بر عملکرد دانه اثر بارزی دارد و سبب افت عملکرد دانه می گردد. بنابراین، مناطقی که خطر خشکی در انتهای فصل رشد وجود دارد، استفاده از ارقام مقاوم به خشکی و سازگار به منطقه که دارای پتانسیل عملکرد دانه بالا و حساسیت کمی به تنش خشکی هستند، قابل توصیه است. با توجه به ویژگی های گفته شده در تحقیق حاضر دو لاین 3 و 13 به دلیل داشتن پتانسیل بالای عملکرد دانه در هر دو شرایط و نزدیک بودن به ارقام شاهد می تواند مورد استفاده قرار گیرد.