کارایی آنزیم‌های برون یاخته ای فسفاتاز و اوره آز خاک و شناسه کارایی آنزیمی در خاک-های تیمار شده با بهسازهای آلی و کانی در برابر پادزیست‌های جنتامایسین، اکسی تتراسایکلین و پنی سیلین

مقدمه و هدف: پادزیست‌های دامپزشکی از راه کاربرد در دامپروری و کودهای جانوری به زمین‌های کشاورزی می‌رسند که این زمین‌ها می‌توانند خاستگاه پخش آن در زیستگاه‌های آبی و خاک باشد. در پی افزایش کاربرد پادزیست‌ها در کشور ، هدف پژوهش کنونی شناخت و ارزیابی پیامد رها شدن پادزیست‌های پرکاربرد در خاک (با و بدون بهسازهای آلی و کانی)، بر کارایی آنزیم‌های برون یاخته‌ای فسفاتاز قلیایی و اوره‌آز و شناسه‌های پایداری و بازگشت‌پذیری آنها و همچنین شناسه چگونگی زیستی خاک در یک بازه زمانی 90-روزه بوده است. مواد و روش‌ها: در این پژوهش پیامد رها شدن پادزیست‌های پرکاربرد در خاک (جنتامایسین، اکسی‌تتراسایکلین و پنی‌سیلین) در اندازه‌های گوناگون (50، 100 و 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک خشک) با و بدون بهسازهای آلی و کانی (کود گاوی، بیوچار و نانوزئولیت) بر کارایی آنزیم‌های فسفاتاز قلیایی و اوره‌آز خاک و شناسه‌های پایداری و بازگشت پذیری آنها و همچنین شناسه چگونگی کارایی آنزیم‌های خاک در سه بازه زمانی 7-1، 30-7 و 90-30 روز در زمان گرماگذاری 90-روزه با طرح اسپلیت-فاکتوریل ارزیابی شد. یافته‌ها: در خاک بدون بهساز، کاربرد پادزیست جنتامایسین با اندازه 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم مایه کاهش 9/68 درصدی کارایی آنزیم فسفاتاز قلیایی در برابر گواه (شاهد بدون کاربرد پادزیست) گردید، ولی اندازه کاهش کارایی آنزیم در خاک با دارای اکسی‌تتراسایکلین با اندازه 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم و در تیمارهای گواه (بدون بهساز)، کاربرد بهساز کود گاوی، بیوچار و نانوزئولیت در برابر خاک بدون آن به ترتیب 5/17، 8/13، 5/17 و 16 درصد بود. کارایی آنزیم اوره‌آز در بازه زمانی 90-30 روز روند افزایشی داشته و بیشترین اندازه کارایی آنزیم در زمان انکوباسیون 90-روز اندازه‌گیری شد. برپایه یافته‌ها، پاسخ‌دهی آنزیم‌ها ناهمانند بود، به گونه ای که پادزیست پنی‌سیلین و اکسی‌تتراسایکلین پیامد بد چندانی بر کارایی آنزیم فسفاتاز قلیایی خاک نداشتند. از سوی دیگر جنتامایسین و اکسی‌تتراسایکلین در همه اندازه‌های بکاررفته پیامد چشم‌گیری بر کارایی آنزیم اوره آز خاک داشتند. با نگر به پاسخدهی بالای فسفاتاز قلیایی به پادزیست جنتامایسین، کاربرد بهسازها کارایی چندانی در بهبود شناسه پایداری این آنزیم در خاک‌های با کاربرد جنتامایسین نداشت و به همین ترتیب کاربرد بهسازها کارایی چندانی در بهبود شناسه پایداری آنزیم اوره‌آز در خاک‌های با کاربرد اکسی‌تتراسایکلین نداشت. یافته ها نشان می-دهند که با افزایش اندازه کاربرد پادزیست‌ها از اندازه بازگشت‌پذیری کارایی آنزیم‌ها کاسته شد و بیشترین بازگشت پذیری کارایی در اندازه کاربرد 50 میلی‌گرم بر کیلوگرم دیده شد. همچنین آنزیم اورئاز بیشترین بازگشت‌پذیری کارایی را در تیمارهای پنی‌سیلین و سپس جنتامایسین و در پایان در اکسی تتراسایکلین داشت. نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد که کاربرد بهسازها، بویژه کود گاوی و زغال زیستی آن، ویژگی خاک را بهبود بخشیده و توان پایداری ریزجانداران را در برابر پادزیست‌ها، هتا در اندازه های بالا را افزایش داد. پاسخدهی آنزیم‌ها ناهمانند بود، به گونه ای که پادزیست اکسی‌تتراسایکلین پیامد بد چندانی بر کارایی آنزیم فسفاتاز قلیایی خاک نداشت ولی پادزیست پنی‌سیلین پیامد چشم‌گیری بر کارایی آنزیم اوره‌آز خاک نداشت. روهم‌رفته این پژوهش نشان داد که کاربرد بهسازها می‌تواند از پیامد زهری پادزیست‌ها کاسته و مایه افزایش شناسه-های پایداری و بازگشت‌پذیری کارایی آنزیم‌های خاک و بهبود چگونگی کارایی آنزیم‌ها در خاک‌های تیمار شده با پادزیست گردد.