تحلیل چالش تفکیک قوا در دور‌ﮤ پهلوی دوم؛ نمونه‌پژوهی: تفسیر اصل 82 متمم قانون اساسی

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 322

فایل این مقاله در 18 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JHRU-11-2_002

تاریخ نمایه سازی: 12 بهمن 1399

چکیده مقاله:

تفسیر اصل 82 متمّم قانون اساسی از مصوبات چالش‌برانگیز دورﮤ رضاشاه بود که با زیر پا گذاشتن اصل تفکیک قوا،‌ اختیار تغییر قضات را به دولت تفویض کرد. پس از استعفای رضاشاه، مصوﺑﮥ مذکور دستخوش چالش‌های حقوقی و سیاسی گوناگونی شد. هدف این پژوهش تحلیل فرازونشیب‌هایی است که تفسیر مذکور طی کرد؛ بنابراین پژوهش درصدد است با رویکرد توصیفی‌تحلیلی و به روش اسنادی و کتابخانه‌ای، به این پرسش اصلی پاسخ دهد که چه عواملی بروز چالش در اجرای تفسیر اصل 82 متمّم قانون اساسی را موجب شد. چنین فرض می‌شود که ساختار قدرت سیاسی پس از جنگ جهانی دوم و تمایل به تمرکز قدرت در نهاد پادشاهی، در تعیین سرنوشت تفسیر این اصل از قانون اساسی عامل مؤثری بود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد پیش از لغو تفسیر اصل مزبور، اجرای تمهیدات و اصلاحات پیچیده‌ و دشواری ضرورت داشت و بدون انجام آنها، الغای تفسیر مذکور نتایج منفی به دنبال می‌آورد. از طرف دیگر، در فضای بی‌ثبات اوایل دور‌ﮤ پهلوی دوم در عمل، انجام اصلاحات ضروری امکان‌پذیر نبود؛ بنابراین لغو آن سال‎ها به تأخیر افتاد. در سال 1331ش/1952م این تفسیر به طور کامل لغو شد؛ ولی در سال‌های 1333و1335ش/1955و1956م، بنابر علت‌های سیاسی، دو قانون دیگر وضع شد که قانون نخست این تفسیر را تعدیل می‌کرد و قانون دوم آن‌ را به طور غیرمستقیم احیا می‌کرد.

نویسندگان

علی رضا علی صوفی

دانشیار گروه تاریخ دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور . ایران

محمدرضا عسکرانی

استادیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور . ایران

محمدرضا صادقی

دانشجوی دکترا دانشجوی گروه تاریخ دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور . ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • الف. اسناد منتشرنشده ...
  • . سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما)، شماره سند ...
  • . آرشیو اسناد مجلس شورای اسلامی (اسناد مجلس)، شماره سند01/0/70/14؛ ...
  • . مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، شماره سند پ 0-0-56291-0. ...
  • ب. اسنادمنتشرشده ...
  • . اسناد لانه جاسوسی امریکا، (1386)، کتاب سوم، تهران: مؤسسه ...
  • . ........................................................، کتاب هشتم، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی. ...
  • . دکتر محمد معتضد باهری به روایت اسناد ساواک، (1388)، ...
  • . کابینه حسنعلی منصور به روایت اسناد ساواک، (1384)، ج3، ...
  • . یادداشت‌های سیاسی ایران، 1344-1260، (1389)، ویراستار آر. ام. بارل، ...
  • . مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره‌های سیزدهم تا نوزدهم ...
  • . مشروح مذاکرات مجلس سنا، دوره‌های اول و دوم (اسناد ...
  • ج. روزنامه‌ها و مجله‌ها ...
  • . روزنامه آذرین، ش133 (12فروردین1330)؛ ش268 (10شهریور1331)؛ ش269 (13شهریور1331)؛ ش271 ...
  • . روزنامه آینده ما (ارگان جامعه دادگستری ایران)، ش31، (17آذر1330)؛ ...
  • . روزنامه اتحاد ملی، ش244 (4آذر1331). ...
  • . روزنامه اطلاعات، ش6780 (16آبان1327)؛ ش6859 (28خرداد1328)؛ ش7911 (1مهر1331)؛ ش7913 ...
  • . روزنامه باختر امروز، ش915 (30شهریور1331). ...
  • . روزنامه بازرجان، ش35 (2شهریور1331). ...
  • . رونامه خبر خوش، ش811 (8آذر1331). ...
  • .روزنامه داد، ش2493 (17مهر1331). ...
  • . روزنامه دادگر، ش3، (9شهریور1331). ...
  • . روزنامه کیهان، ش2810 (31شهریور1331)؛ ش3075 (11شهریور1332). ...
  • . روزنامه سپه، ش43 (17شهریور1331). ...
  • . روزنامه مرد آسیا، ش1 (9شهریور1331). ...
  • . مجله خواندنی‌ها، س12، ش71، (13اردیبهشت1331). ...
  • د. کتاب‌ها ...
  • . آبراهامیان، یروآند، (1392)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد ...
  • . الموتی، مصطفی، (1989 م)، بازیگران سیاسی از بدو مشروطیت ...
  • . امین، ‌حسن، (1386)، تاریخ حقوق ایران، چ2، تهران: دایرةالمعارف ...
  • . پهلوی، ‌محمدرضا، (1350)، مجموعه تألیفات،‌ نطق‌ها، پیام‌ها، مصاحبه‌ها و ...
  • . جوان، موسی، (1344)، ماجرای هیئت‌مدیره کانون وکلای دادگستری، تهران: ...
  • . زرنگ،‌ محمد، (‌1381)، تحول نظامی قضایی ایران، ج2، تهران: ...
  • . سیری در تحولات دادگستری طی 50 سال شاهنشاهی پهلوی، ...
  •  سردفتران و دفتریاران. ...
  • . طلوعی، محمود، (1381)، کتاب‌ها و یادها در چهره‌ها و ...
  • . عاقلی، باقر، (1380)، ش‍رح‌ح‍ال رج‍ال ‌سی‍اس‍ی ‌و ن‍ظا‍ی‌ م‍ع‍اص‍ر ...
  • . عراقی، احمد (1331)،حقوق اساسی ایران. تهران: اقبال. ...
  • . عین‌السلطنه، قهرمان‌میرزا، (1380)، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، به کوشش مسعود ...
  • . فاروقی، احمد و ژان لوروریه، (1358)، ایران بر ضد ...
  • . فرهنگ قهرمانی،‌ عطاءالله، ( 1356)، قانون اساسی اصلاحات و ...
  • . کاتوزیان، محمدعلی(همایون)، (1379)، دولت و جامعه در ایران (انقراض ...
  • . _________________، (1381)، تضاد دولت و ملت؛ نظریه تاریخ و ...
  • . کوهستانی‌نژاد، مسعود، (1383)، اختیارات، اصلاحات و لوایح قانونی دکتر ...
  • . گلشائیان، عباس‎قلی، (1377)، خاطرات من یا مجموعه گذشته‎ها و ...
  • . مبارکیان، عباس، (1377)، چهره‌ها در تاریخچه نظام آموزش عالی ...
  • . مجموعه قوانین و مقررات سال‌های 1312-1300 هجری شمسی، (1388)، ...
  • . مجموعه قوانین و مقررات سال‌های 1330-1321 هجری شمسی، (1388)، ...
  • . مجموعه قوانین و مقررات سال‌های 1335-1331 هجری شمسی، (1389)، ...
  • . مصدق،‌ محمد، (1365)، خاطرات و تاملات، چ4، تهران: علمی. ...
  • . مکی، ‌حسین، (1368)، خاطرات سیاسی، تهران: علمی. ...
  • . منصورالسطنه، مصطفی، (1327ق)، حقوق اساسی یا اصول مشروطیت، تهران: ...
  • . نجمی، ناصر، (1373)، بازیگران سیاسی عصر رضاشاهی و محمدرضاشاهی، ...
  • . یغمائی، حسن صهبا، (1331)، راه اصلاح دادگستری، تهران: روزنامه ...
  • و. مقاله‌ها ...
  • . خلعتبری، ارسلان، (1323)، «استقلال قضات جزو برنامه دولت است»، ...
  • .............................، (مهر-آبان1338)، «چرا دادگستری ایران تاکنون اصلاح‌نشده؟»، مجله آینده، ش41و42، ...
  • . عمیدی نوری،‌ ابوالحسن، (1323)، «دادگستری زمان داور با از ...
  • . کریمیان،‌ علی، (‌بهار و تابستان1378)، «نمونه امضای اعضای هیئت ...
  • نمایش کامل مراجع