طبلِ باز: یک ابزار و دو کاربرد (با تکیه بر بیتی از شاهنامۀ فردوسی)

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 217

فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JLSS-52-4_005

تاریخ نمایه سازی: 25 بهمن 1399

چکیده مقاله:

این نوشتار کوششی برای دریافت مفهوم دیگری از واژۀ «طبلِ­ باز» بوده که در فرهنگ­ها وارد نشده است. هرچند که در لغت­نامه­ها به معنا و کاربرد «طبلِ ­باز» به عنوان ابزاری برای شکار پرندگان، پرداخته­اند، امّا جای­گیری این واژه در بیت زیر از شاهنامۀ فردوسی و ابهاماتی که برای شارحان شاهنامه به­وجود آورده بود، بهانه‌ای شد که نگارنده جستاری تازه را دربارۀ این واژه پی­گیرد و ضمن بررسی معنای مضبوط در واژه­نامه­ها، با ارائۀ شواهد گوناگون از آثار نظم ­و ­نثر متون فارسی ­و ­عربی، بیان کند که «طبلِ­ باز» تنها در شکارگاه استفاده نمی‌شده است و می­توان کاربرد دیگری از این ابزار را در صحنه­های نبرد متون حماسی، تاریخی و داستان­ها مشاهده کرد. فردوسی می­گوید:   چو خورشید بر چرخ بگشاد راز   سپهدار جنگی بزد طبلِ باز

نویسندگان

محمود عالی پور

دانشگاه اصفهان

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن‌اسفندیار، بهاءالدین محمد. (1389). تاریخ طبرستان. تصحیح عباس اقبال آشتیانی. ...
  • ابن‌بلخی. (1385). فارسنامه. تصحیح گای لیسترانج و رینولد آلن نیکلسون. ...
  • ابن تغرى بردى، یوسف. (1392). النجوم الزاهرة فی ملوک مصر ...
  • ابن‌طولون، محمدبن‌علی. (1404). اعلام‌الوری بمن ولی نائباً من‌الاتراک بدمشق‌الشام‌الکبری. چاپ ...
  • ابن‌فوطی، عبدالرزاق بن احمد. (1426). ‌الحوادث‌الجامعه. تحقیق بشار عوادمعروف و ...
  • ارّجانی، فرامرز بن خداد. (1363). سمک عیار. ج5. تصحیح پرویز ...
  • اسدی طوسی. (1354). گرشاسپ‌نامه. به‌اهتمام حبیب یغمائی. تهران: کتابخانۀ طهوری. ...
  • اسفزاری، معین‌الدین محمّد زمچی اسفزاری. (1339). روضات‌الجنات فی اوصاف مدینه‌الهرات. ...
  • انوری، اوحدالدین علی بن محمد. (1347). دیوان. ج1. به‌اهتمام محمّدتقی ...
  • بازیارالعزیز بالله فاطمی. (1416). البَیزَره. چاپ دوم. تحقیق محمدکردعلی. بیروت: ...
  • بدرالدین‌العینی، محمود‌‌بن‌‌احمد. (1409). عقدالجمان فی‌ تاریخ اهل‌الزمان. ج4. تصحیح محمّد ...
  • بنداری، فتح بن علی. (1970). الشاهنامه. جزء ثانی. تصحیح عبدالوهاب ...
  • بیات، بایزید. (1382). تذکرۀ همایون و اکبر. تصحیح محمّدهدایت حسین. ...
  • بیغمی، محمّد بن احمد. (1341). داراب‌نامه. ج2. تصحیح ذبیح‌الله صفا. ...
  • بیغمی، محمّد بن احمد. (1388). فیروزشاه‌نامه. به‌کوشش ایرج افشار و ...
  • پادشاه، محمّد. (1336). فرهنگ آنندراج. ج4. زیر نظر محمّد دبیرسیاقی. ...
  • تاریخ آل سلجوق در آناطولی. (1377). تصحیح نادره جلالی. تهران: ...
  • تتوی، احمد بن نصرالله. (1382). تاریخ اَلفی. ج7. به‌تصحیح غلامرضا ...
  • خالقی‌مطلق، جلال. (1389). یادداشت‌های شاهنامه. بخش چهارم. تهران: مرکز دایره‌المعارف ...
  • خزنداری، امیرشهاب‌الدین قرطای العزّی. (1426). تاریخ مجموع‌النوادر ممّا جری‌ للأوائل ...
  • خواجوی کرمانی. (1370). همای‌و‌همایون. چاپ دوم. تصحیح کمال عینی. تهران: ...
  • دانش‌پژوه، محمّدتقی. (1355). «موسیقی‌نامه». هنر و مردم. فروردین 1355. شمارۀ ...
  • دهخدا، علی‌اکبر. (1373). فرهنگ دهخدا. ج9. تهران: دانشگاه تهران. ...
  • رامپوری، غیاث‌الدین محمّد. (1363). غیاث‌اللّغات. به‌کوشش منصور ثروت. تهران: امیرکبیر. ...
  • رجبی، محمّدعلی و دیگران. (1392). شاهنامۀ شاه طهماسبی. تهران: فرهنگستان ...
  • رستگار فسایی، منصور. (1374). فارسنامۀ ابن بلخی/ توضیح و تحشیه. ...
  • رواقی، علی. (1390). فرهنگ شاهنامه. ج2. تهران: متن. ...
  • روملو، حسن. (1349). احسن‌التواریخ. به‌اهتمام عبدالحسین نوائی. تهران: بنگاه ترجمه ...
  • زجاجی. (1383). همایون‌نامه. نیمۀ دوم. تصحیح علی پیرنیا. تهران: فرهنگستان ...
  • سام‌میرزا صفوی. (1314). تحفۀ سامی. تصحیح وحید دستگردی. تهران: ارمغان. ...
  • ستایشگر، مهدی. (1375). واژه‌نامۀ موسیقی ایران‌زمین. ج2، تهران: اطلاعات. ...
  • ساوجی، سلمان. (1336). دیوان. به‌اهتمام منصور شفق. تهران: بنگاه مطبوعاتی ...
  • شاهکارهای نگارگری ایران. (1384). تهران: موزۀ هنرهای معاصر و مؤسسه ...
  • شاهنامۀ شاه طهماسب «هوتون». (1369). تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء. ...
  • شرف‌الدین علی یزدی. (1387). ظفرنامه، ج1. تصحیح سیّد سعید میرمحمّدصادق ...
  • طرسوسی، ابوطاهر. (1380). ابومسلم‌نامه. به‌اهتمام حسین اسماعیلی. تهران: معین، فطره ...
  • ظهیرالدین فاریابی. (1337). دیوان. به‌کوشش تقی بینش. تهران: کتابفروشی باستان. ...
  • عبدالرزّاق سمرقندی، کمال‌الدین. (1372). مطلع سعدین و مجمع بحرین. ج2. ...
  • فخر مدبّر، محمّد بن منصور. (1346). آداب الحرب و الشجاعه. ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (1385). شاهنامه. ج2. به‌اهتمام توفیق هـ سبحانی. تهران: ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. دفتر ششم. به‌کوشش جلال خالقی مطلق ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. دفتر هشتم. به‌کوشش جلال خالقی مطلق. ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه. دفتریکم. به‌کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه. دفترچهارم. به‌کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (بی‌تا). شاهنامه. تهران: کتابخانه و چاپخانۀ بروخیم. ...
  • قاسمی‌حسینی‌گنابادی. (1387). شاه‌اسماعیل‌نامه. تصحیح جعفر شعاع کیهانی. تهران: فرهنگستان زبان ...
  • کزازی، میرجلال‌الدین. (1387). نامۀ باستان. ج 9، تهران: سمت. ...
  • مجمل‌التواریخ و القصص (1318). تصحیح ملک‌الشعرای بهار. تهران: چاپخانۀ خاور. ...
  • ملّاح، حسینعلی. (1376). فرهنگ سازها. تهران: کتاب‌سرا. ...
  • ناتل خانلری، پرویز. (1364). شهر سمک، تمدن و فرهنگ، آئین ...
  • نسوی، ابوالحسن علی‌ بن احمد. (1354). بازنامه. تصحیح علی غروی. ...
  • نظام‌الدین شامی. (1956). ظفرنامه. ج2. به سعی و اهتمام فلکس ...
  • نظامی‌گنجوی. (1376). خسرو و شیرین. تصحیح وحید دستگردی. تهران: قطره. ...
  • نفیسی، علی‌اکبر. (1343). فرهنگ نفیسی. ج3. تهران: کتابفروشی خیام. ...
  • Henry George Farmer. (jan, 1936).Turkish Instruments of Music in the ...
  • نمایش کامل مراجع